CHRONICLES OF A RIVER

The freedom of rivers

Srepok river
flowing
Met the sorrow of a dam

Gosh river
Your freedom no more

Your water
Every trickle ceasing
In tears

Towering smoke
Exposing bone
Scattering exhausting
The fish sighing as they are wading

Not by any wrongdoing choosing
Wading the river


Wading the river

The meadow
Thirsting
Almost
Crumbling

A laden
Calling of a bird
Not in the night
Not the sound of church bells
Not poetry
Ceasing in nonsensically
The songs


Sadness

Frankly a waste of time
When there’s nothing
Left to hold

Frankly useless
Like water

Staring at
The giant wall
The glaring of a sword


The glaring of a sword

People
Trekking one mountain
To another

Trekking from another mountain
To another and another

Like that
Villages
In the middle of a lake

A torch not necessary
For it to burn


Couldn’t burn like a torch

Silently
Silently
Looking down endlessly
Looking down endlessly

In the end
Going out slowly
Going out slowly

As dark as hell


How deep is hell?

Hell
Is not only black
It could be a green
Viper
Tongue red

Striking at the blinding fog
Sombre heads
Bled


Striking the sombre heads, bled

Into
Senile old people
Unemployable men
Overwhelming meadows of purple myrtles endless women…
In the karaoke bars
In sleeping fates
Amidst the vast mead

As a small full stop
As a small grain of sand
As a small ant
Small small small small

Small small small small
Far far far away

Beyond that

Remaining
The afternoon
The electricity cut


Dusk

A kerosene lamp
Rusty
As mother

Night light
Sounds
Like mother

A forest
Destitute
As mother

Silent

A son missing in action
Mother has
No tears left

Left are the arrows
Father’s long ago
Hunting
Forgetting
The poisonous tip


The ville

The falling leaves
Twisting like a windmill

Twisting like a person’s lifetime

No need for a skirt
No need for a gùi
Adorning but
The wilderness
The burning reeds


Father’s sickle

Slashing into
Mountain gorges
Smashing boulders
Chipping the cursed blade

The ville
Relocating
Relocating
Relocating

A person’s lifetime
Please no
Please no
Please no

The sickles
When there’s no longer a field
It can but slash into fate
Chirp chirp
Baby chickens
Scuttering about
Met a fox


Forget it

Leaving the spirit of the forest
Resigning under the length of the axe-hammer

Leaving Yang
Resigning to a cry that could break the world

Mother
There’s not one person
There’s not one person
The ear blowing(1) mass in cruel eyes

Mother
There’s not one person
There’s not one person
Yang’s nodding to sleep by the side of the road

Mother
The markets the five levels
A deep underground car park
Where may one give thanks to Yang

A rainy horizon crumbling


Ruins

Recalling the abandoned Cham tower in EaSuop forest
Which part of history was cut out?
Which part is still an enigma?
A tower ascending from the sea to battle?
A forest descending to the sea to shout continuously?

History is dead and buried
Speak not of it
Forget about calling upon those days aeons ago


No conception

On these pair of hands
These hollow eyes
Sounder than the fields of Buôn Triết

The cracks
On the chest
Calling upon the blood thirsting leeches
And the yellow flies

Raining on the unhindered forests
Raining on the grassy meadows
How long has the forest been bleeding
The periods without conception
Aging
Dying


Misty mornings

All the weeping maidens
At Y Moan’s funeral(2)

No one left to sing
No one left to sing
No one left to sing

Misty mornings
The flights
From afar
Bringing singers
Musicians
Poets
Wearing boots
Cowboy hats
Chewing on jungle meat
Drinking red wine
Whistling
Singing

What are they singing
What?
What
Make them sing?

Neither here nor there

The songs
Blurting out
Fast like a money counting machine


They who use the curving wine bamboo straws to shoot arrows

The cowboy hats
The tailored beards
The heavenly bodies

Them singing
Them dancing
Them flying
Them spinning
In our traditional skirt

Check out where they’re from?
Check out where they’re from?
Check out where they’re from?

They’re bathing in the springs
Snapping the bamboo shoots
Eating
Satiating
Rolling over
Dozing


Night

Doors of the longhouse
Closing
Crumbling because it’s raining

Mid noon
One lit up kerosene lamp
Flickering of fireflies

One morning
One cross
One old vicar
Disappearing
Behind a cloud


They who use the curving wine bamboo straws to shoot arrows [2]

Villagers running
Shadows

Flying arrows
From the bow
Curve like bamboo straws

They’re sitting drinking
Satiating staying awake
All night


Misty misty then light

The lyrics
Obscuring

Upon the shadows of the night
Misty misty then light
Evidence of premature blooming coffee flowers
Withering falling the cause of the salty mist
Lovers
Couldn’t unite
Couldn’t declare their vows of devotion
Burbling
Bells
On a church steeple
Breaking

Stop stop
The wind
The gùi unburdened with red mud

The maidens mourning the death of Y Moan
Where are they
The horizon falling lower
They’re been sound stabbings
Not by the head of spears
Through the hips
The destruction of a maiden’s life
Escaping from the orifice of an instrument
The crying of stars
And little children
Birthing in laden circumstance
Floating thoughts
On dancing
Skirts

Long ago
Mother washed her hair in the springs
Fragrant foliage

In the dark night of the garden
The beards
Burning bushes
Spare and sparse

In the dark night of the garden
The sly dark shadow
Stabbing
Bleeding


Death

The last breath
Women
Pure hearts

Dancing bitches
All the studs dead

Left is humanity

Don’t follow her to beg
By the summit, the evidence, gone
Gone are the springs
Gone are the rivers
Gone and dead is the stud
Gone but a person should have a heart

Buried
Asleep
Long ago in the rocky mountains
Banging against each other
Paining you forever, my love


The sound of cheering

Upon the village
The tragedy of sunlight

Upon the roof
The tragedy of the wind

Upon my love’s eyes
The tragedy of a spring

Upon my children
The tragedy of charring fires

Within mother’s eyes
The withered coffee fields

Left are lyrics
Wind and dust
Jittery and howling
Howling and growling
Skewerings

Mother
It’s not for me, your child
When could the coffee be harvest
Hospital fees invested
For you, mother


The sunlight

The equator around my love’s hips
Fair thighs
Wrap in a black skirt
Red laced fringe

Fragrant grass
Fragrant grass
The last gulps of freshwater for me
A cry of a hen
Feeding its chicks

The flesh
The evil
The lust
Chafing

Black skirt black skirt
Red hem

Now my love adorns only white
Like clouds
Flying across the equator

Fragrant fragrant grass
The garden bless with colours
Green-yellow purple red
Burning into ash
Under the spare sparse beard
And a cowboy hat
Howling



(1) Lễ Thổi Tai: An ear blowing ceremony for infants between three to twenty-four months of the indigenous people of Ba Na; to bless, name the child and give thanks to the sacred spirits.
https://vnexpress.net/du-lich/le-thoi-tai-nghi-thuc-dau-doi-cua-nguoi-ba-na-3842134.html

(2)http://sggpnews.org.vn/culture_art/central-highlands-singer-y-moan-passes-away-42867.html

(3 Rượu cần https://en.wikipedia.org/wiki/R%C6%B0%E1%BB%A3u_c%E1%BA%A7n

BÀI TRƯỜNG CA CHO MỘT DÒNG SÔNG 

Tự do của dòng sông
Sông Sêrêpok
chảy
Gặp nỗi buồn thuỷ điện

Ôi dòng sông
Khi không còn tự do

Nước bây giờ
Bị chặn từng dòng
Như nước mắt

Thác khói
Trơ xương
Nằm mệt mỏi
Những con cá thở dài khi bơi lội

Không có tội
Cũng phải lội qua sông

Lội qua sông
Cánh đồng
Khát nước
Như thể một chuyện gì
Gần sụp đổ

Nặng trĩu
Một tiếng chim kêu
Không phải trong đêm
Không phải chuông nhà thờ
Không phải thơ
Đừng ngồi hát hò
Lảm nhảm

Buồn nản

Thật vô ích
Khi không có gì
Được giữ lại

Thật vô ích
Như nước

Nó nhìn con đập
Khổng lồ
Ánh mắt như gươm

Ánh mắt như gươm
Những người dân
Đi từ ngọn núi này
Đến ngọn núi khác

Đi từ ngọn núi khác
Đến ngọn núi khác nữa

Cứ như thế
Khi những ngôi làng
Ngập trong lòng hồ

Muốn cháy lên
Không phải đuốc

Nhưng không thể cháy lên như đuốc
Im lặng
Im lặng
Cúi xuống mãi
Cúi xuống mãi

Cuối cùng
Tắt dần
Tắt dần

Tối như địa ngục

Địa ngục sâu như thế nào?
Địa ngục
Không phải chỉ màu đen
Nó có thể là một con rắn lục
Màu xanh
Lưỡi đỏ

Mổ vào sương mù
Những cái đầu âm u
Chảy máu


Mổ vào những cái đầu âm u, chảy máu

Thành
Những người già ngớ ngẩn
Những chàng trai không có việc làm
Những cô gái biền biệt hơn cả đồi sim tím…
Trong những quán karaoke
Những số phận ngủ mê
Giữa thảo nguyên đồng cỏ

Như một dấu chấm nhỏ
Như một hạt cát nhỏ
Như một con kiến nhỏ
Nhỏ nhỏ nhỏ nhỏ

Nhỏ nhỏ nhỏ nhỏ
Xa xăm

Và sau đó…
Chỉ còn lại
Những buổi chiều
Cúp điện

Chiêu hồn chiều
Một ngọn đèn dầu
Già nua
Như mẹ

Một ánh đêm
Thật sâu
Như mẹ

Một cánh rừng
Tan hoang
Như mẹ

Lặng lẽ

Sự mất tích của con trai
Không còn nước mắt
Của mẹ

Chỉ còn những mũi tên
Ngày xưa cha
Đi săn
Quên
Tẩm thuốc độc


Buôn làng

Và những chiếc lá rơi
Xoay như chong chóng

Xoay như kiếp người

Không phải đóng khố
Không phải mang gùi
Chỉ còn mang
Rừng hoang
Cỏ cháy

Lưỡi cày của cha
Chỉ còn cày
Vào những hẻm núi
Vấp phải đá
Mẻ một góc dao quắm

Những buôn làng
Di dời
Di dời
Di dời

Một đời người
Xin đừng
Xin đừng
Xin đừng

Những lưỡi cày
Khi không còn cánh đồng
Chỉ còn cày vào những số phận
Chiếp chiếp
Gà con
Lon ton
Gặp cáo

Thôi
Để lại những thần rừng
Đang nằm dài dưới dấu búa kiểm lâm

Để lại Yàng
Một tiếng khóc vỡ tan thế giới

Mẹ ơi
Không một ai
Không một ai
Lễ thổi tai bên những ánh mắt tàn nhẫn

Mẹ ơi
Không có ai
Không có ai
Yàng ngủ gục một mình bên hè phố

Mẹ ơi
Những ngôi chợ một trệt năm lầu
Một tầng hầm gửi xe thật sâu
Yàng muốn cúng không biết ở đâu

Một bầu trời như vừa mưa sụp xuống


Phế tích

Chợt nhớ ngọn tháp Chăm bỏ hoang trong rừng EaSuop
Lịch sử ngắt quãng chỗ nào?
Huyền bí chỗ nào?
Tháp từ biển lên rừng kháng chiến?
Rừng xuống biển reo hò luôn miệng?

Lịch sử chết điếng
Thôi đừng nhắc
Đừng gọi về ngày tháng xa xăm



Không thụ thai

Trên đôi tay này
Hai hốc mắt trũng sâu
Hơn cánh đồng Buôn Triết

Những vết nứt
Trên ngực
Gọi những con đỉa khát máu
Và bầy ruồi vàng

Mưa trên những cánh rừng xoã tóc
Mưa trên những cánh đồng cỏ mọc
Rừng đã chảy máu bao nhiêu lần
Những kỳ kinh không thụ thai
Già
Rồi chết

Mờ sáng
Tất cả những cô gái đang khóc
Bên đám ma Y Moan

Không còn ai hát
Không còn ai hát
Không còn ai hát

Mờ sáng
Những chuyến bay
Từ xa
Mang vào những ca sĩ
Nhạc sĩ
Thi sĩ
Mang giày bốt
Đội mũ cao bồi
Ăn thịt rừng
Uống rượu vang
Huýt gió
Và hát

Họ sẽ hát
Những gì?
Những gì
Làm họ hát?

Không phải ở đây không có ở đó

Những bài ca
Bật ra
Nhanh như máy đếm tiền

Những kẻ dùng cần rượu cong vút để bắn cung
Những chiếc mũ cao bồi
Những bộ râu thật điệu
Những dáng người vi diệu

Họ hát
Họ nhảy
Họ bay
Họ cũng loay hoay
Đóng khố

Hãy nhìn xem họ từ đâu tới?
Hãy nhìn xem họ từ đâu tới?
Hãy nhìn xem họ từ đâu tới?

Họ đang tắm suối
Bẻ măng
Ăn
No
Rồi
Ngủ

Đêm
Những ô cửa nhà dài
Khép lại
Mục nát vì mưa

Giữa ban trưa
Thắp một ngọn đèn dầu
Đom đóm

Buổi sáng
Có một cây thánh giá
Và vị mục sư già
Vừa biến mất
Sau đám mây

Những kẻ dùng cần rượu cong vút để bắn cung [2]
Những buôn làng rình rập
Những bóng người

Những mũi tên bay
Từ chiếc cung
Cong như cần rượu

Họ đã từng ngồi uống rượu
Ăn no rồi thức
Cả đêm


Mờ mờ sẽ sáng
Những lời hát
Mù loà

Trên bóng đêm kia
Mờ mờ sẽ sáng
Vết tích của một lần bông cà-phê nở sớm
Phải rụng vì sương muối
Những người yêu nhau
Không nhập được vào nhau
Không phóng được lời nguyền
Chỉ nhấp nhô
Một tiếng chuông
Trên tháp nhà thờ
Bị gãy

Ngừng lại ngừng lại
Một ngọn gió
Những chiếc gùi không mang theo bùn đỏ

Những người con gái để tang cho Y Moan
Họ đi đâu rồi
Bầu trời rơi xuống thấp
Họ bị đâm thật sâu
Không phải những mũi chông
Xuyên hông
Phá nát đời con gái
Thoát ra từ miệng đàn
Tiếng khóc của những ngôi sao
Và những đứa trẻ
Sinh ra vì quá tải
Đang trôi nổi một thứ suy nghĩ
Của một chiếc váy
Nhảy múa

Ngày xưa
Mẹ gội đầu bên suối
Lá thơm

Trong đêm tối của khu vườn
Những hàm râu
Như cháy rừng
Lởm chởm

Trong đêm tối của khu vườn
Một bóng đen thò ra
Đâm vào
Chảy máu

Cái chết
Sự hấp hối
Của những người đàn bà
Trinh tiết

Những con chó cái nhảy nhót
Vì các con chó đực đã chết

Chỉ còn con người

Đừng bước theo nàng than khóc
Những đỉnh núi sẽ làm lạc dấu
Con suối không còn
Con sông không còn
Con chó đực đã chết
Con người thì có trái tim

Đã chôn vùi
Đã ngủ yên
Ngày xưa núi đá
Đập vào nhau
Em đau mãi

Tiếng hò reo
Trên nóc làng
Những ánh nắng tử thương

Trên nóc nhà
Những ngọn gió tử thương

Trên mắt em
Những con suối tử thương

Trên tóc con
Những khét cháy tử thương

Trong mắt mẹ
Những vườn cà phê đã héo

Chỉ còn những lời ca
Gió và bụi
Nhảy và hú
Hú và rú
Như thể bị dao đâm

Mẹ ơi
Không phải con
Vườn cà phê bao giờ hái trái
Mà nuôi mẹ đi viện thì phải
Nộp tiền

Nắng
Đường xích đạo vòng quanh hông em
Hai đùi màu nắng
Quấn khố màu đen
Viền tua-rua đỏ

Cỏ thơm
Cỏ thơm
Những khe nước cho anh uống lần cuối cùng
Tiếng khóc của con chim mái
Phải nuôi con

Thân xác
Hung ác
Khao khát
Buốt rát

Váy đen váy đen
Viền đỏ

Bây giờ em toàn mặc hàng màu trắng
Như mây
Thường bay theo đường xích đạo

Cỏ thơm cỏ thơm
Những khu vườn đủ màu
Xanh vàng tím đỏ
Cháy thành tro
Dưới bộ râu lởm chởm
Và một chiếc mũ cao bồi
Ôi a hú hét

*****