A short story in Vietnamese by Nguyễn Văn Thiện
Translator: Nguyễn Thị Phương Trâm 
Art: Đinh Trường Chinh

MESMERISING MUDDLE

On Mount Chư Mang, when the white clouds no longer look back, the snakes as blue as the sky come to build their nests in the trees. Their poison made us forget our way home. Mumbling nonsensically and worst yet, words spoken were immediately ignored. Tugging at my shirt sleeve, the person next to me asked solemnly: “We’re all a bit lost now, aren’t we?”.

When in a stupor, you like to talk, debate, but the more you explain, everything gets more mixed up. I’m a quiet person, but as soon as the snake poison enters my blood stream, I’m festered with useless talk. I’m worried that if I do not speak, language will gradually fade away and disappear from my lips. Daily, we talk of nothing consequential, there is no beginning or end, often entirely meaningless.

Mostly, we go on and on about some convoluted tale. A friend of mine, older, an alcoholic, never sleeps, his hair was thinning and receding, yelled one day: “Tang Seng way of life is to eat with chipped bowls, we do not eat with chipped bowls; we eat only with what is whole, whatever chipped and crack we bury, what’s more, grand and satisfying than that?”

What a nutter, right?

I stopped by a stream, splashed water on my face, hoping, with some luck, it’s magical water, would fix all the craziness. But the water had no effect; everything was worse. Often, I find myself down the wrong path, going home to the wrong house. In my hand, I’m holding something from yesterday, something that didn’t belong to me.

Luckily, I was not as bad as some. My next door neighbour left the house to pick up his wife one afternoon, and he was gone for three days. He came home with an old lady he didn’t know. She just  sat her down where he told her to sit. People would go to pick up their children, but three months later, they were nowhere to be found. The old lady just sat there, hugging the tree crying: “Why did you tie my husband up!”. I went to check on her. I brought the old lady a bread roll, but in my hand  was not bread but a honeycomb sandal.

What made it hard was the fact that none of us, none of us wanted to admit we had lost it. Everyone thought: Why was this man, woman, elder, this guy is not so right in the head!

The blue snakes said nothing, quietly, it slept in the trees.

This person said the other person’s nuts; no one admitted they were crazy, though, in the end, who was more insane? The elders on mount Chư Mang after many ridiculous debates, finally came to a unified decision: We should have a tournament!

We wanted a tournament, but we didn’t know where to start, because simply: We, as a community, were very forgetful, hence always confused! Still, in a bright moment of dementia, a person yelled: “Let’s invite the blue snakes in the trees to be judges!”. At that moment, we were full of  oohs and ahhs, showing our approval. So it came to be, the blue snakes were the organisers and judges for the tournament.

The cunning snakes left a ceramic cauldron of wine at the foot of the tree, the prize for the winner! The one who is most awake, wisest, shall become the leader of the village, they will get the cauldron of good wine as their prize, there’s nothing more rewarding than that. Everyone was excited and eager to put their name down to compete, including the most muddled of us, since the beginning of time has never attempted any kind of test or competition.

If I was wrong, it was because I lost my mind a long time ago. If we were not talking about this then it must be that? Which means, by whatever dialectical theory, anyone who was in the competition, all they had to do was find the cauldron of wine with a bow on it, the t we mistaken as the prize. The snakes announced: “Close your eyes!” Immediately everyone shut their eyes, anyone peeking, the snakes would blind them without hesitation. Hence, there were no cheaters. As soon as we closed our eyes, the snakes quietly hid the cauldron. “Open your eyes! Now go, find it!” We opened our eyes all at once, we rushed, we were excited, we stepped on each other’s feet, pulled at each other’s clothes, dragged, punched, kicked, searched.

All of us, lost minds, but able-bodied. We fought and competed, trampling on each other. No different from the crusades in search of stolen religious text. Resulting in the loss of life, so what, dying means nothing! You know Mount Chư Mang is a wilderness, endless trees and vines clinging to everything for thousands of miles. A cauldron of wine hidden somewhere, in the middle of it, but that didn’t stop us, we rushed trampling on top of each other. How could we not see how dumb we were?

Like water in a waterfall, we rushed around without thinking. Some spoke, some laughed, some cried, some ran around in a circle, no one giving way to anyone else. The mountain curled up in pain from the onslaught of noise and chaos. By sundown, we were exhausted, someone shouted: “That wine smells amazing!”. All the noses lifted skyward, sniffing. There was a smell of good wine! Like a herd of starving cows getting a whiff of the scent of water in the wind. We were suddenly alert, stepped on top of each other, and ran off in all directions.

Midnight that day, the competition ended, and a person had found the wine. It turns out, the expensive wine cauldron was dangling from a branch in the trees, and everyone looked for it on the ground, in the bushes or caves. The snakes coolly laughed, and straight away gave the bottle of wine to the winner—a man with peppered hair, wearing reading glasses. The truth was, he was not very smart, he was just lucky. When everyone was busy looking, he climbed up a tree to pee and nearly tripped over the cauldron of wine!

The winner was the most confused and muddled of us all, and of course, he became our boss. The blue snakes quietly sniggered in the trees. Unworried, content, as they slumbered forever in the trees. Mount Chư Mang is very wide, very high! After climbing the tree to pee, accidentally discovering the wine, he climbed down, with the wine, he sat straight down on the grass, drinking it alone. Satiated and drunk, he went on and on about nothing the whole day. When we all took turns carrying him in a palanquin on our shoulders, he continuously complained about the heat and how much he needed to pee. We shouted in unison: “Pee up there, esteemed leader!”. But the leader refused, saying: “! More! ” We again shouted in unison:”! up there too!”. 

Now and then there was no more whining, because our leader was too tired, and fell asleep in the palanquin. A few found the cauldron abandoned, took a few sips, walked away, they were lost, never to be found again, though apparently they were on their way home. The leader lay sleeping, now and then wakes up with an indiscriminate surprise speech, about some ideology only he could understand. We couldn’t be bothered with what he said, we stopped listening to him, we all did our own thing, there was no order or discipline. 

Tăng’s way is to eat with a chipped bowl; we eat with a chipped bowl, what’s more satisfying than that.

What was whole now buried, talking about today but remembering what will happen tomorrow.

Why would anyone want to stay, why should I stay, why make me.

I held the honeycomb sandal like a loaf of bread, I had no idea.

—

March 1019

Lú

       Trên núi Chư Mang, khi mây trắng bỏ đi không còn quay lại, lũ rắn màu xanh da trời về làm tổ trên cây. Nọc độc của chúng làm cho bạn và tôi quên mất lối về. Chúng tôi nói năng lảm nhảm và tệ hại hơn, nói trước quên sau. Người đi bên cạnh lắc lắc tay tôi nói, với vẻ mặt đầy nghiêm trọng: “Chúng mình lú lẫn hết rồi, phải không?”.

       Khi bị mê lú, bạn rất thích nói, thích biện luận, nhưng bạn càng giải thích thì mọi điều càng lộn xộn tù mù và rối rắm. Tôi thuộc kiểu người ít nói, nhưng kể từ khi ngấm nọc độc của lũ rắn, cũng sinh ra lắm lời giòi bọ. Tôi sợ, nếu không nói, ngôn ngữ sẽ mờ dần, nhạt đi, biến mất. Hàng ngày, chúng tôi nói những điều ấm a ấm ớ không rõ đầu đuôi, có khi hoàn toàn vô nghĩa.

       Đặc biệt, chúng tôi thích dẫn những chuyện xa xôi rờ rẫm, ưa lối quanh co bóng gió. Một người bạn của tôi, già rồi, nghiện rượu, lại thường xuyên mất ngủ, tóc lơ phơ mấy cọng, nói: “Đường Tăng đi thỉnh kinh ăn bát sứt, chúng ta không ăn bát mẻ, vậy là chúng ta ăn toàn là những thứ nguyên vẹn, những thứ sứt mẻ đều đem chôn hết cả, có gì là không thỏa đáng nào?”.

       Lú chưa?

       Tôi xuống suối gì đó vốc nước rửa mặt, nghĩ, may ra, gặp được nước suối thần kỳ, sẽ hết lú. Nhưng rồi, kết cục không ăn thua, thậm chí bệnh còn ra chiều trầm trọng. Tôi thường xuyên đi nhầm đường và về lộn nhà, trong tay cầm thứ gì đó ngày hôm qua không phải của mình.

       Thế mà, tôi vẫn chưa phải là người lú nhất. Ông bạn sát nhà, buổi chiều đi đón vợ, đi mãi ba ngày sau mới về, lại đón nhầm một bà cụ lạ huơ lạ hoắc, rồi đặt bà cụ ngồi đấy, tất tả đi đón con, ba tháng sau chưa thấy quay về. Bà cụ ngồi một mình buồn quá ra ngồi ôm gốc cây khóc lóc: “Sao lại trói chồng tôi ở đây!”. Tôi sang xem sự thể thế nào, cầm theo một ổ bánh mì định đưa cho bà cụ, sang đến nơi nhìn lại thì hóa ra cầm nhầm một chiếc dép tổ ong…

       Rắc rối hơn, chúng tôi, không ai chịu nhận mình bị lú. Ai cũng nghĩ: Sao mà cái ông, bà, lão, thằng ấy lú đến thế!

       Lũ rắn màu xanh thì không nói gì, lặng lẽ ngủ trên cây.

       Người nọ nói người kia lú, không ai chịu nhận mình lú, vậy, cuối cùng ai lú, ai lú nhất? Những người già lú lẫn trên núi Chư Mang sau nhiều lần tranh cãi cù nhầy, cuối cùng đi đến thống nhất: Phải tổ chức một cuộc thi!

       Chúng tôi tổ chức thi, nhưng không biết phải bắt đầu từ đâu và tổ chức thi như thế nào, vì một điều đơn giản: Ai cũng ít hoặc nhiều bị lú! Vậy mà, trong một phút giây lóe sáng nào đó của trí não suy tàn, một người thốt lên: “Hãy mời lũ rắn màu xanh trên cây xuống làm trọng tài!”. Lúc đó, mọi người mới ồ à hố hả nhặng lên để biểu thị đồng ý. Thế là bọn rắn màu xanh đứng ra tổ chức và làm trọng tài để chúng tôi thi.

       Bọn rắn tinh quái để một hũ rượu sành có buộc nơ đỏ ngay dưới gốc cây, phần thưởng cho người thắng cuộc đó! Ai tỉnh táo nhất, minh mẫn nhất, sẽ trở thành người dẫn dắt dân làng, được thưởng một hũ rượu ngon, còn gì bằng nữa. Mọi người nô nức ghi tên tham dự, kể cả những kẻ lú nhất, xưa nay chưa hề biết thi cử là gì.

       Chỗ này, tôi nhầm lẫn, vì thực ra, tôi cũng đã lú lẫn từ lâu. Không phải thế nọ mà là thế kia. Tức là, theo một phép biện chứng nào đó của học thuyết gì đó, những người dự thi phải tìm cho được cái hũ rượu có buộc nơ, thế mà tôi lại nhầm ra là phần thưởng. Bọn rắn hô: “Nhắm mắt!”, lập tức mọi người nhắm tịt mắt, ai còn mở ti hí, rắn sẽ mổ mù mắt ngay, vì thế, không ai dám ăn gian. Lúc đó, lũ rắn mới nhẹ nhàng khiêng hũ rượu đi cất. “Mở mắt! Đi tìm!”. Thế là tất cả mở mắt ra, hối hả, tất tả, nhốn nháo, dẫm chân nhau, níu áo nhau, đấm đá lôi kéo nhau, đi tìm…

       Lũ chúng tôi, tuy trí não suy tàn nhưng chân tay vẫn hoạt động tốt. Chúng tôi cật lực tranh giành dẫm đạp và thụi nhau ra trò. Chả khác gì tín đồ của một giáo phái cực đoan nào đó trên hành trình đi tìm chân kinh bị đánh cắp. Hậu quả là đã có người chết, kệ, chết có nghĩa lý gì đâu! Núi Chư Mang thì bạn biết rồi đấy, hoang vu thăm thẳm, cây cỏ dây leo ngút ngàn. Một bình rượu nhỏ lại bị cất thật kỹ, tìm sao được mà tìm, vậy mà vẫn dẫm đạp nhau đi. Lú chưa?

       Lũ người lú đi như thác đổ. Người nói, người cười, người khóc, kẻ văng tục, không ai thua ai, không ai nhường ai. Núi oằn mình rên xiết. Vào một buổi chiều, mọi người đều đã mệt nhoài, bỗng có tiếng ai nói: “Mùi rượu đâu mà thơm thế nhỉ!”. Bao nhiêu cái mũi vươn cao lên đồng loạt, đánh hơi. Rõ ràng có mùi rượu thơm! Như một lũ trâu bò sắp chết khát ngửi thấy mùi hơi nước trong gió. Chúng tôi bật dậy, giẫm đạp nhau chạy đi băng băng…

       Nửa đêm hôm đó, cuộc thi kết thúc, khi có một người đã tìm ra hũ rượu. Hóa ra, hũ rượu quý treo trên cành cây, trong khi, mọi người đều tìm kiếm dưới đất, trong bụi rậm hoặc hang đá. Lũ rắn cười lạnh lẽo, trao ngay bình rượu cho người chiến thắng. Đó là một người đàn ông tóc hoa râm, đeo kính lão. Thực ra ông ta may mắn nhiều hơn là thông minh. Trong khi mọi người giành nhau đi tìm, ông ta lặng lẽ trèo lên cành cây để đi tiểu, vô tình nhìn thấy hũ rượu mà thôi!

       Vậy nên, người lú nặng nhất ngẫu nhiên trở thành người chiến thắng, và đương nhiên trở thành kẻ cầm đầu trong bọn chúng tôi. Lũ rắn màu xanh vẫn cười lặng lẽ trên cây. Chúng sẽ yên tâm ngủ dài dài. Núi Chư Mang rộng lắm, cao lắm!

Người đàn ông trèo lên cây đi tiểu bắt gặp hũ rượu, ông ta xuống, ôm theo hũ rượu và ngồi ngay xuống bãi cỏ, uống một mình. Uống xong thì say, nói năng lảm nhảm suốt ngày. Khi mọi người công kênh ông ta trên một chiếc kiệu, ông ta luôn mồm kêu nóng và đòi đi tè. Tất cả đồng thanh: “Tè trên đó luôn, thủ lĩnh ơi!”. Nhưng thủ lĩnh không chịu, nói: “Ị nữa!”. Tất cả đồng thanh: “Ị cũng trên đó luôn!”.

Đôi co một lúc, không nghe tiếng la hét nữa, thì ra, thủ lĩnh mệt quá, đã ngủ ngay trên kiệu. Nhiều người thấy hũ rượu còn lăn lóc, vương vãi, đến uống sái, rồi đi đâu không nhớ đường về. Thủ lĩnh nằm ngủ, lâu lâu tỉnh dậy lại phát ngôn bừa bãi, loạn xạ, theo một phép biện chứng gì đó mà chỉ có ông ta hiểu. Chúng tôi, cũng không thèm nghe, không thèm vâng lời, mạnh ai nấy nói, mạnh ai nấy làm, không theo một trật tự nào.

Đường Tăng ăn bát mẻ, chúng ta ăn bát sứt, có gì là không thỏa đáng…

Những gì nguyên vẹn đều chôn hết cả, nói chuyện hôm nay phải nhớ chuyện ngày mai…

Sao lại buộc chồng tôi ở đây…

Tôi cầm chiếc dép tổ ong ngồi gặm như gặm bánh mì, hoàn toàn mê lú…