A short story in Vietnamese by Trần Băng Khuê
Translator: Nguyễn Thị Phương Trâm
Art: Trần Băng Khuê

---

The Caterpillars contained in jars 

I often have these strange dreams about caterpillars.

They are the most lively entities I have the pleasure and patience to observe, though I’m fearful of their ominous spiky skin. I’m now acquainted with their movements, wriggling in the trees, the ground. Including when they abandon reality for a world in my dreams.

Summer.

The summers draw forward layers upon layers of old memories in the yellows of flower petals, reds burning in canopies in every avenue I’ve come across, the pauses of my childhood. Yes, we all have memories of glorious summer dreams on butterfly wings. But, watching the caterpillars perched upon the branches and red flowers fall off, a nightmare. Being confronted by caterpillars is terrifying enough. The lingering fear is always there hovering in the subconsciousness to show up in new dreams.

Summer.

The caterpillars thriving lay their eggs.

Their eggs were falling all over the sandy pavement. Their eggs were flying scattered all over the place. Their eggs were turning into sombre swarms of caterpillars in dreams, tearful sadness. Then, I realised it was time; I ceased my yearning for summer. Summer is nothing but a season for the birth of caterpillars, even though glorious are the pretty butterflies, that I would time again yearn for in my lost youth. I came to these dreams looking for caterpillars metamorphosis to butterflies. But instead, there was not even a moth. They, the caterpillars, enthusiastically compete with each other to lay eggs in my dreams.

Each morning, at sunrise, a blurry boundary between day and night, the dreams inside my unconsciousness flickering, unable to retain its integrity. Just before it completely disappeared. I could see the caterpillars thriving in my cramped backyard. Their existence was there all this time, upon the budding green. They munch away, destroying wild vegetation and flowers in our garden. I know, they are beginning to munch through the summer, savouring the sadness on fire beneath the glaring sunlight through the holey ozone layer.

Bored, I would meander my way through the alley, scattered with red flowers, habitually checking for caterpillars hiding in each leaf. Dopey and lazy, sleeping tucked in under a blanket, recalling the odd dream. I’ve often dreamed of them. Haunting my subconsciousness were dried up dead caterpillars scattered all over the ground. They’re like graves except they were all caterpillars, not a single presence of humanity.

The caterpillars have no chance of ever becoming butterflies.

I decided to act upon the desires of my dreams. As soon as I woke up each morning, I would run to the shop where they would sell a collection of different glass jars. It’s a simple fact that caterpillars die after laying their eggs in summer. But, I don’t want them to have the satisfaction of natural death. I tried to kill them slowly inside sealed glass jars. I wanted them to die inside the glass jars. The jars were inductive of their tragic death in multitude, void of sunlight, void of air, devoid of delicious fresh leaves free in the world. “They’ve been destroying the environment for long enough; they have to be locked up”.

And, after that, I thought, it seemed I had automatically worked out, the deaths of the caterpillars are nothing but delusions resulting in me never being able to kill the dreams overwhelmed with caterpillars. They will never die inside the jars I’ve sealed up tightly the way I had wanted.

So many times, I was determined to come up with ways to kill them, even when I’m barely lucid between sleep and wakefulness or up the entire night. But, finally, I had to admit, I was powerless. They were always present, calmly showing up flaunting themselves in front of me, in the layers of my brain. They crawl and wiggle around, carefully and freely with their soft bodies measured each centimetre on the ground, on the tile floor, upon the trees, beneath the tranquil sky as though that was the way it should be. They refuse to leave my dreams, to avoid me coming up with complicated plots, I will kill them by trapping them in a suffocating jar void of air, void of leafy greens.

Night lingering chasing the day away from the peaceful rooftops. Night residing with me in my dreams, and the summer caterpillars. Night dreaming in an overflowing suspicion of the imagination. Amidst dreams, the struggle, death in constant play. But, in an unexpected night, the caterpillars disappeared as though they’ve wholly left the world, leaving my dreams without a goodbye. I see no more caterpillars. They had settled within the shadows of each corner of my mind every day. I had no way of explaining it, how they had disappeared without a trace like that. 

I’ve often envisioned the morning after tomorrow; I will no longer be able to recall any dreams about the caterpillars. Unaware, I must have desired another purer sky, a lush green canopy without any holes tainting it. I wanted to see the blooming flowers, and welcome the easy breeze. I wanted to go through each patch of shrubs, to see if they’re hiding anywhere beneath any new leaf they’re about to munch on and ruin. The questions, the constant questions were hovering somewhere cool full of imposing mystery. I knew for sure; there will never be an answer regarding the summer caterpillars laying eggs.

The sparkling sunlight scattered evenly through the tiny garden.

The brand new day arrived quietly but was ready to leave in the blink of an eye. It became more apparent what I must do; I will look through the garden at the height of the fruit season, check if they are hiding anywhere still in the layers of green canopies? If I see them, I will act as I must accordingly. I want to enact my dream. I want them to be locked up somewhere, like people who voluntarily step into four walls, close themselves up from any exterior thoughts of life – death. The caterpillars may be docile with not enough intellect to grasp the law of the ecosystem. They don’t know how to control how they procreate, crawling all over the place, biting and destroying what isn’t theirs in the leaves, even within their limited mind, I will make them understand what it means to suffer, to be abandoned, inside the tightly shut jars.

So, it was final; I will collect all the squirmy wriggly caterpillars and imprison them in jars. Right, lock them all in pots, watch them wriggling, or trying to eat through the glass walls that imprison them? Starting with the jackfruit tree, then the mango tree, after that the younger skinnier trees, pick them from every shrub and tree and leaf and bloom. Caterpillars and any bug related to their species shall be locked up in jars. I have prepared many pots. No one can stop me. My mother asked me to do a few small errands. I was busy, I didn’t answer, as though I was not there. I have younger sisters. My mother can rely on them. I must do this, trap all the caterpillars in my garden in jars like the ones my mother used to store various fancy herbs in the kitchen.

Summer. My room was full of glass jars, neatly piled up side by side, the way I like them. Some of the smaller pots ended up on the window sill in my bedroom or spare spaces on the bookshelf. In one corner of my room, the bigger jars left on the floor. Indeed, each pot was fitted with a proper lid, carefully screwed into place. A few bright ideas came to mind on how to kill the caterpillars, maybe, “they, the caterpillars I’ll bring home will get a fairly peaceful death in an environment without green trees, new leaves, fragrant flowers, odd grass and fresh sweet fruit, they must repent for their sins”. All crime upon mother nature must be paid via atonement.

A couple of my friends came by my room. They were curious about what I will put in the jars. I look at it as a hobby; something one does for relaxation. Perhaps, I am also despicable and evil. But, even if I’m despicable. It was the right thing to do, to rightfully return the balance in nature.

My friends, they’re always trying to drag me out of the house, asked me to leave the room full of critters, outside we could chase after the butterflies or pick flowers or participate in silly games. One could collect coins, stamps, noisy soft drink bottle caps, or childish manga cards. I refused to do it. I explained I have no desire to waste my time with useless games which have no benefit to society.

They looked at me as though they didn’t know me; they decided quietly to ignore me from that point, keep me from their circle. Okay fine, I see the way they look at me each time they see me, I know they’re still curious about what I keep in my room, my odd collection of jars and pots.

It didn’t feel like I was alone in this endeavour.

They believe, with such actions, that they force me to participate in their silly game? They then indeed, have succeeded. I won’t be bringing any antique coins home, against my conviction, spending my hard-earned money saved on old stamps either, sticking them in some random album so that I can brag to them about it. I came up with a brilliant idea. There, the caterpillars in all my jars will scare them, give them goosebumps, and give me the respect I deserve with such a dangerous hobby. All girls are squeamish and scared. But, I swear, I will never scream out loud as though I’ve just seen a ghost, when I’m shown the caterpillars moving around inside the jars.

Summer igniting. The caterpillars enthusiastically lay their eggs. Armed with jars, I began my business of collecting them, the big and the small—each species of caterpillar in its pot. Then, after, I would stack the jars in my room, upon the bookshelves that used to be full of various books. If I’m not out, each morning, I will check each glass jar carefully. The caterpillars were void of fresh leaves and air to munch and breathe; one by one, they died. I would take the jars full of dead caterpillars outside to dry up in the Sun; their tiny bodies slowly shrivelled up. My friends abandoned me; they did ask if they could visit, to see my collection of caterpillars in jars. Yes, I agreed, I’m not mean. I will show them the glorious death presently residing in a place where I live and breathe, where they’ve been many times, now after stepping into my room, will see the big and small glass jars. 

My father is usually in the living room reading the paper, on his day off from the office. My father is aware of the critters trapped in various jars since I have to walk past him to my room. But, he never said anything. My father is always busy with his precious collections. A couple of bottles of expensive imported liquor. Bulky carved structures from various timber, gifts from all kinds of people. The visitors always boast about their precious offering, in an attempt to gain my father’s favour, then would wait for an invitation from my father for a drink. I hate the entire scene. But, I love my father, because, besides busying himself with such trivia, he’s an excellent father. He quietly monitors my actions, not once voiced his opinion about my pots of critters. His odd refrain, formed in me a burning curiosity for his real thoughts. Does he agree with me, or simply wants me to find out for myself the reality of collecting caterpillars, their death inside the glass walls, void of air, void of sustenance. 

Maybe I’m not aware that my father’s knowledge of the caterpillars was higher than mine?

Eventually, I gathered enough courage, took the fullest jar of caterpillars and placed it on a shelf cut from rare wood in my father’s lounge room. A precarious action on my part. But I wanted to provoke a reaction. I wanted to know my father’s reaction to the death of caterpillars in the glass walls. Father came home to discover the odd object. His brows furrowed, but said nothing, left for the garden. I have never seen my father this frighteningly quiet.

Noon, rays of light fell through the gaps in the canopy like caterpillars in a period of breeding. My father was standing in front of the shelf with the largest pot of caterpillars. My father said not a word. I could hear the arrival of my noisy friends from the entrance of the alley to our house; in moments, they were all in my room. Today, I allowed them, the loudest of them all, to view an exhibition of my collection of critters. They enthusiastically viewed the death inside my jars filled with caterpillars. Some pointed at this and that, some very nervous and scared, others showed real interest, mumbling something about the dried up dead caterpillars. Finally, they asked incoherently all at once: “How could you play with caterpillars? How do you catch them? Why trap them in jars? Why do you have to kill them, for real? The black furry ones are especially creepy right?”.

I pulled a strained smile, not answering them, and thought to myself, “Gosh, these caterpillars are very good at laying eggs in summer, slithery, poking holes in the canopy full of sunlight”. Then, abruptly I yelled, “I hate caterpillars. I hate their eternal destruction. I hate thinking about the branches, new green leaves being chomped on, filling my sky with holes in the middle of summer”.

A couple in my group of friends shook their heads, poke their tongue out in horror. Not sure what they were thinking. Fuming I pointed at the jar higher on the bookshelf. There were critters already shrivelled up, dead. In one pot, was the most persistent caterpillar. It refused to die. Secretly I managed to get some rice wine fortified with sea cucumber, a gift from one of my father’s friends, to fill the pot, the caterpillar swam in it. Refuses to die. It was drunk. Wriggles lethargically, makes an effort of crawling up the side of the glass wall. Once exhausted, let go of the sides to fall back into the bottom of the pot. It has been forever, and it is still alive. Perhaps, it is the queen caterpillar. My friends took mere glances at the caterpillars before lowering their eyes. Reacting without knowing it, mumbling, tugging at each other’s sleeve, awkwardly rushed almost on top of each other out of my room, fearing for their life. Their fear was rather unfounded, of course. They were curious in the first place; now they’re scared and running away from what they were so eager to see. I laughed sadly, clearly, fear is born from overactive imaginations.

The summer was pouring liquid fire. Again a redundant observation, clearly every summer there’s a fire, especially here. There has never been a cool summer. I’ve seen the white clouds in the blue sky each morning. They’re deceiving, delivering such a soothing fresh day. But, immediately, within moments, the sky may turn grey until noon. The grey horizons are usually paired with annoying dark clouds. I’ve seen skies like that when I’m on our roof terrace, to merely stare at the redundant clouds. Sometimes they’re a pair of white wings; sometimes they’re animals in ash grey people like to sketch or film—or they would dance around singing songs by some unknown writer, the lyrics impossible to work out. 

The mention of the jars of caterpillars was a trigger for me to leave the group of small friends who came to my room that day. I joined an online group that collects caterpillars. They all love caterpillars and like to manage them in jars. All kinds of caterpillars. Big, small, squiggly, plump, stripy, all there in assorted colours. They willingly connected with me. And I voluntarily joined them. They connected with the caterpillars. And I was the same.

We all have our reasons. The one thing we all agreed on was never to starve the caterpillars. They exchange ideas about different kinds of food and nutrients for caterpillars. I feed them a variety of leaves, including colourful flowers. A few times, I deliberately ignored them. Maybe they lived well. Maybe they die immediately. And I would find other caterpillars to replace them. I continued to collect the caterpillars in jars.

Without even knowing it, I thought about the creator and quietly cursed him or her. “You continue to keep your silence. Your garden of Eden is full of critters.”

One silvery grey afternoon. I was in the garden, struggling to dig through the muddy soil from yesterday’s rain for worms, to feed the caterpillars in the pots. My father after being silent all this time spoke up in a short retort, “Do you think if those caterpillars die, there will never be more caterpillars born to the world?”.

I left my room for the garden one day remembering the seriousness of my father’s sombre words, the hopelessness it entails.

In the garden, through the branches, the leaves were flat and still leaning, waiting for sunlight to pass by. The weak sunlight filtered through clumps of grey clouds. A few holey leaves remained, half-eaten by caterpillars eager still for a slice of the light to pass by, to then fall through to the ground, on my hair, or my eyelids. The inconsequential things. The impatience in those like me, waiting for a new period of sunshine. All of a sudden, in my town, people changed their vocation. I heard, professional traders were paying steep prices during the caterpillar season. Hence, they leave their regular jobs, place of work, factories, the fields, to catch caterpillars with the aid of a hand net. They were determined to catch all the caterpillars in the trees, on leaves, so they won’t have a chance to bite, make round holes, or flat holes any more. Shut them all up in glass jars, so they may console themselves with the fact that the caterpillars don’t have the power to make them wait and hope. 

An afternoon summer storm ripped across the sky. Each jolt of thunder joined the other blasting to smithereens the peaceful afternoon. The thunder overwhelmed the cries of whiny cicadas, singing and peeing on the faces of those who like to sit under the trees, to escape the sunlight, or to dream, make poetry. I looked down at my feet. At the hole I had just dugged up, exposing a small stream of water. There I saw a white flower pop up, blooming in seconds, before it shrank gradually, smaller, into nothing, gone.

The sky began to darken.

The curtain of the night drapes each corner of the house covering it in complete darkness. Doddering, I began to lock up each door. Imprison the whole of summer in the biggest pot full of caterpillars carefully sealed. That night, I was content with a small resolution. After witnessing there at an intersection, a bunch of people sitting neatly apart by a few steps, heads bent over the knees, bodies in a monotonous rhythmic motion living their foolish lives. A man about my father’s age, shirtless, in a lonely pair of old cotton shorts, lifted his head and mumbled: “who took all my caterpillars”. Where he sat, caterpillars were wriggling. A couple of them were in an aluminium pot. He had a fire—a tiny fire, the size of a child’s toy but still useful. The aluminium pot was bubbling away. The caterpillar was frantically wriggling, water splattering all over the place. The man laughing out loud couldn’t care less. The summer storms continued to rip through the sky above the trees, flashing dying light.

An unmistakable noise woke up the entire town. Right at their front door, everyone watched the odd occurence up high in the trees. By the street lamps, all witnessed all sorts of caterpillars slipping and sliding, crawling all over the place. They’re in the trees, falling crawling around on the roof tiles, sticking onto the whitewash walls. There were occasional death screams. A naked man was hugging his knees, rocking back and forth as he counted each caterpillar on the ground around him.

The grey summer sky couldn’t escape the caterpillars either, even when the odd person had tried to lock them inside glass jars with proper lids. From my small quiet home behind the church’s bell tower. Periodically I witnessed instead, the caterpillars being burned alive in a fire. Nothing is ever outside the bestowed grace of the creator in a time such as this. The arrival of life – death. Outside every door, the wind, the storms are ready to swallow the fragility of what we call life.

Each morning the sunlight as usual, playful, rays of light peeked through the gaps in the doors and windows. The sunlight never ceases to enter my thoughts, waking up in the tiny room, the light finds its way in through each tiny crevice. I thought about the very odd dream within a dream from the night before. It turns out it was just a long dream. The caterpillars continued to latch themselves on everything, upon the trees with red, and yellow flowers lining the streets. In the small shrubs, even in my mother’s sparse vegetable garden.

My father continues to quietly welcome visitors, discussing the weekend paper, on his days off. My mother continued to be busy in the open-air kitchen, stirring up smoke and fragrant food. I leave my bed legs still shaking because of the headache incurred from the night before. A dense dark cloud invaded my brain. Everything has taken a turn to nowhere at this point. I sat hugging my head, bottom on the icy tile floor, thought of the caterpillars, wearily asked myself, “have they truly lived and died within my dreams”. I envisioned, they will continue to lay eggs in all the summers to come. The walls will continue to be built. I will continue with these dreams as soon as the darkness drapes across our tiny home upon this lonely planet. In summer the caterpillars will continue to lay their eggs, thrive outside the door of my bedroom, and of course, they’ve never been trapped neatly inside any glass jars or pots, as I’ve seen in my dreams. 

august 2020

_____

Những bầy sâu bị nhốt trong jar

Tôi thường có những giấc mơ về sâu rất kì lạ. 

Đối với tôi, chúng dường như là một thực thể sống động nhất mà tôi từng kiên nhẫn quan sát, dù thi thoảng tôi hơi hãi hùng với những bợn lông xù xì đen ngòm của bọn sâu róm. Tôi biết, những cơn cựa quậy, quẫy đạp trên cây, trên mặt đất, hoặc cả việc chúng rời bỏ thực tại sinh tồn dưới dạng cơ thể sống bên ngoài thế giới để luồn lách trôi nổi trong giấc mơ của tôi. 

Mùa hè. 

Những mùa hè luôn khiến tôi phải ngợp ngụa với các loại tiềm thức cũ kỹ xếp lớp trên những cánh hoa màu vàng, đỏ đốt cháy cả ngọn cây ở mỗi con đường tôi đi qua, hoặc dừng lại của một thời tuổi trẻ. Hẳn nhiên, ai cũng phải có những khoảnh khắc mùa hè sướt mướt để mộng mơ cánh bướm. Nhưng, khi thấy những con sâu rơi lưng chừng trên cành lá và cánh hoa màu đỏ, cũng phải khóc thét hãi sợ. Nỗi hãi sợ vô lí trước những con sâu. Nỗi hãi sợ hiển nhiên về tiềm thức bay bổng và tồn hiện ngay cả trong những giấc mơ sau này. 

Mùa hè. 

Những bầy sâu nhiệt tình đẻ trứng. 

Trứng của chúng rụng xuống mặt đường cát bụi. Trứng của chúng bay hoang lạc khắp nơi. Trứng của chúng hóa thành từng đàn sâu bò lổm ngổm trong giấc mơ u uẩn, buồn rớt nước mắt. Rồi, tôi nhận ra, đã đến lúc, tôi không nên mơ mộng về mùa hè nữa. Chúng chỉ là mùa sinh sôi nảy nở của những bầy sâu chưa kịp hóa bướm đẹp đẽ để tôi đùa chơi vờn đuổi bằng nỗi khát thèm tuổi trẻ. Tôi đến với những giấc mơ. Tôi tìm kiếm những giấc mơ để mong bầy sâu hóa bướm. Nhưng, chưa bao giờ tôi tìm thấy một con ngài. Chúng, những bầy sâu vẫn rộn ràng rủ nhau đẻ trứng trong cả giấc mơ của tôi. 

Mỗi buổi sáng, khi bình minh xóa mờ ranh giới của đêm và ngày, giấc mơ về những con sâu của tôi bất giác không còn nguyên hình nguyên dạng nữa, chúng ngập ngừng rồi tan biến hẳn. Tôi có thể nhìn thấy những bầy sâu thực sự đang tồn tại ngay chính trong khu vườn nho nhỏ của nhà mình. Chúng, có lúc rõ ràng đã ở đó, trên những mầm xanh. Chúng gặm nhấm, cắn nát cả hoa lá, rau dại trong vườn. Tôi biết rằng, chúng đã bắt đầu gặm nhấm mùa hè, gặm nhấm những nỗi buồn rực lửa dưới ánh nắng chói chang gắt gỏng dưới bầu trời thủng.

Những ngày chán đời, tôi không bước chân ra khỏi nhà để lang thang trên các vỉa hè rụng cánh hoa đỏ, hoặc ngước mặt tìm kiếm đám sâu nấp sau cành lá như thói quen nữa. Tôi ngẩn ngơ lười biếng, ngủ vùi trong chăn, nằm nhớ lại một giấc mơ kì lạ. Tôi thường mơ về nó. Hình ảnh những bầy sâu chết rải đều trên mặt đất khô cằn cỗi ám ảnh trong tiềm thức tôi. Chúng như những nghĩa địa chỉ toàn sâu, không một bóng một người tồn tại. 

Những bầy sâu không kịp hóa bướm. 

Giấc mơ thể hiện ước muốn của tôi. Mỗi khi thức giấc, tôi lại muốn chạy đến cửa hàng bán các loại chai lọ thủy tinh. Tôi mường tượng về cái chết, những cái chết của bầy sâu bị nhốt kín vào các jar. Chỉ đơn giản là một cái chết dành cho những con sâu chuyên đẻ trứng vào mùa hè. Nhưng, ngay sau đó, ý nghĩ về việc giết chết chúng không còn đơn giản là một cái chết bình thường nữa. Tôi muốn chúng phải nằm chết trong những chai lọ thủy tinh đó. Các jar có thể khiến cái chết của chúng trở nên bi thảm gấp vạn lần khi thiếu ánh sáng mặt trời, thiếu không khí, thiếu những gặm nhấm xanh tươi no nê ở phía bên ngoài tự do. “Chúng đã tàn phá môi sinh quá giới hạn, vậy phải nhốt chúng lại”. 

Và, sau đó, tôi lại nghĩ, dường như tôi đã nghiễm nhiên nhận ra rằng, những cái chết của bầy sâu chỉ là một suy nghĩ ảo tưởng khiến tôi chẳng thể nào đạt được việc giết chết những giấc mơ sâu. Chúng hẳn là, sẽ không bao giờ nằm chết trong các jar đã bị bịt kín như tôi mong muốn. 

Đã khá nhiều bận, tôi cố tình lên kế hoạch đầy đủ cho việc giết chúng, ngay cả khi chập chờn trở mình hoặc những đêm thức trắng. Nhưng, sau chót tôi phải thừa nhận rằng, tôi bất lực. Chúng vẫn ở đó, vẫn điềm nhiên xuất hiện bỡn đùa trước mắt tôi, trong trí não xếp lớp của tôi. Chúng trườn bò, đo đếm từng centimet dưới đất, dưới nền nhà, trên cây, dưới những bầu trời lặng lẽ một cách khá thoải mái với cái thân mềm ấy, hòng rời bỏ giấc mơ của tôi, để tránh khỏi việc bị tôi lên kế hoạch dày vò, giết chết bằng cách nhốt kín trong các jar ngột ngạt thiếu không khí, thiếu hoa lá xanh tươi. 

Đêm tiếp tục chờn vờn đuổi ngày rời khỏi những nóc nhà yên ắng. Đêm nằm lại trong những giấc mơ cùng với tôi, với bầy sâu mùa hè. Đêm mộng ảo và tràn đầy những hồ nghi tưởng tượng. Giữa giấc mơ, có những cuộc chiến, có những cái chết luôn luôn diễn ra. Nhưng, có những đêm lạ lùng, bầy sâu bỗng dưng biến mất hệt như chúng đã rời khỏi trái đất này, rời khỏi giấc mơ tôi không một lời từ biệt. Tôi không còn thấy những bầy sâu ấy nữa. Chúng đã tồn tại như một thứ bóng đen bám riết lấy từng thớ não của tôi mỗi ngày. Tôi chẳng thể nào giải thích được, vì sao chúng sẵn sàng biến mất không một dấu vết như thế. 

Tôi vẫn mường tượng rằng, khi tôi thức giấc vào sáng hôm sau, tôi sẽ không còn nhớ gì về những giấc mơ sâu nữa. Bất giác, tôi thèm muốn một bầu trời khác trong veo, những tàng cây xanh mướt không bị xuyên thủng. Tôi muốn nhìn cây cỏ nở hoa, hồn nhiên đón gió. Tôi muốn vạch từng khóm cây tìm đám sâu, để xem chúng có còn nấp lén trong những tàng lá mỏng đã bị gặm nhấm và cắn nát. Câu hỏi, những câu hỏi luôn luôn để ngỏ ở phía nào đó lạnh lẽo đầy bí ẩn. Hẳn nhiên, tôi biết, sẽ không bao giờ có câu trả lời về những bầy sâu đẻ trứng mùa hè.

Nắng lấp lánh rải đều khắp khu vườn nhỏ. 

Một ngày mới lặng lẽ đến và sẵn sàng rời đi trong nháy mắt. Tôi quyết định, sẽ đi quanh sân vườn có rất nhiều cây ăn trái đến mùa đang sai quả, để tìm kiếm thử, rằng, liệu chúng có còn ẩn nấp nơi nào đó trên các tầng lá cây xanh mướt kia? Nếu thấy, dứt khoát là phải thế, phải làm, phải hành động ngay khi có thể. Tôi muốn giấc mơ của mình biến thành hiện thực. Tôi muốn chúng phải bị nhốt lại đâu đó, như những con người tự nguyện bước chân vào bốn vách tường, khóa kín cửa ngẫm nghĩ về sự sống – chết bên ngoài kia. Bầy sâu, chúng có thể ngu đần không đủ sức để nhận ra luật lệ nhân quả, nhằm hạn chế sự trườn bò, cắn phá của mình trên thân lá, thì chí ít, chúng sẽ biết thế nào là sự đau khổ, bị ruồng bỏ, nhốt chặt trong những bức tường kín. 

Vậy là, tôi đã quyết, tôi sẽ tìm hết bọn sâu bọ trườn bò và nhốt vào những jar. Phải, nhốt hết vào những jar, để xem sự trườn bò, cắn phá ấy có đục khoét bức thành thủy tinh cứng cáp đó hay không? Bắt đầu từ cây mít, đến cây xoài, sau đó sẽ là những thân cây bụi mảnh khảnh, rồi tiếp tục gắp chúng ra từ lá và hoa. Sâu, họ nhà sâu, tất tần tật mang tên hay đặc tính của loài sâu phải được bắt và nhốt. Tôi đã chuẩn bị sẵn rất nhiều jar rồi. Sẽ chẳng ai ngăn cản được tôi đâu. Mẹ có í ới nhờ vả những việc vặt. Tôi bận, tôi im lặng, coi như đã mất tích đi vậy. Tôi còn các em gái. Mẹ sẽ gọi họ. Tôi phải đi làm cái công việc này, phải nhốt hết bầy sâu trong vườn nhà mình vào jar như mẹ dùng để chứa các loại gia vị màu mè trong bếp. 

Mùa hè. Căn phòng của tôi chật ních những jar bằng thủy tinh. Chúng được xếp đặt gọn ghẽ, ngăn nắp theo các trật tự vị trí mà tôi thích. Vài jar nhỏ và vừa sẽ nằm bên bệ cửa sổ phòng ngủ, hoặc trên khe trống nào đó của kệ sách. Những jar lớn hơn một tí sẽ được đặt dưới nền, ngay góc phòng của tôi. Dĩ nhiên, các jar đều đã đậy nút rất kín và cẩn thận. Vài ý nghĩ lóe lên về việc giết chóc trong não tôi, rằng, “chúng, những bầy sâu tôi mang về sẽ được chết một cách khá êm ái trong môi trường không hề có cây xanh, lá non, hoa thơm, cỏ lạ và kể cây trái ngọt lành, chúng phải đền tội”. Hẳn nhiên, tất cả những đối tượng gây hại cho mẹ thiên nhiên đều phải đền tội. 

Một vài người bạn ghé phòng tôi chơi. Chúng nó cũng tò mò về thứ mà tôi đang nhốt kín trong các jar kia. Tôi xem đó là thú vui, là trò giải trí của mình. Có thể, tôi cũng là kẻ ác. Nhưng, tôi muốn làm kẻ ác trong sự kiểm soát để đảm bảo sự cân bằng mà tôi cho rằng đúng. 

Những đứa bạn của tôi, chúng thường rủ rê tôi nhiều lần về việc rời bỏ căn phòng đầy sâu này, để bước chân ra đường đuổi bướm hái hoa hoặc chơi cùng chúng những trò nhảm nhí khác. Sưu tập tiền xu cổ, tem thư, vài ba thứ nắp keng từ các loại chai nước ngọt, hay hình ảnh của bọn manga trẻ con. Tôi đã từ chối. Tôi đã giải thích rằng, tôi chẳng hề có lòng ham hố hay đam mê gì mấy trò chơi không mang lại ích lợi gì cho thế giới này. 

Chúng nhìn tôi như kẻ lạ, rồi quyết định lặng lẽ tẩy chay tôi, tách biệt tôi ra khỏi nhóm. Ấy thế, tôi để ý ánh mắt chúng mỗi lần nhìn tôi, dường như chúng vẫn luôn tò mò nhòm ngó và khao khát được thăm thú căn phòng cùng với bộ sưu tập kì lạ nằm trong các loại chai lọ của tôi.

Tôi không cảm thấy cuộc chơi của tôi đơn độc. 

Chúng nghĩ rằng, làm như thế có thể ép uổng tôi chơi những trò nhảm nhí và chán ngấy của bọn chúng ư? Chúng, thành công rồi. Tôi sẽ chẳng ôm mớ đồng xu cổ về nhà, cũng không giật xé, hay bỏ tiền tiết kiệm ra mua mớ tem thư cũ, mới rồi dán vào một quyển sổ nào đó, để mang khoe với chúng. Tôi nghĩ ra thứ hay ho hơn. Đấy, những bầy sâu bò lúc nhúc trong các jar của tôi, sẽ khiến chúng vừa sợ hãi, rúm ró, vừa phục lăn với trò mạo hiểm này. Bọn con gái đứa nào cũng sợ sâu. Nhưng, tôi thề, tôi sẽ không bao giờ hét toáng lên như thể vừa gặp ma khi thấy những bầy sâu bò lúc nhúc trong các jar. 

Mùa hè bắt đầu nảy lửa. Sâu cũng rộn rã đẻ trứng. Tôi cầm các jar đi đón bắt bọn sâu lớn, sâu bé. Mỗi con sâu nằm trong một cái lọ. Tùy loại. Và, sau đó, tôi mang về phòng, để lên kệ gỗ đã từng xếp ngập các loại sách. Những buổi sáng không rời khỏi nhà, tôi thường quan sát kĩ các jar thủy tinh. Bọn sâu không còn cây lá xanh tươi để gặm nhấm và hít thở, chúng bắt đầu chết dần từng con, từng con một. Tôi đem những jar có bọn sâu đã chết, ra phơi ngoài nắng, để xác chúng khô lại. Đám bạn ruồng bỏ tôi, lân la hỏi chuyện và đưa ra đề nghị đến nhà để ngắm bầy sâu mà tôi sưu tập được. Tất nhiên, tôi đồng ý, tôi chẳng hẹp hòi gì. Tôi sẽ cho chúng nó nhìn thấy cái chết lấp lánh ẩn hiện ngay chính nơi tôi sống, ngay chính nơi chúng đang từng bước đi qua cánh cửa phòng này, và kể cả trong đó, những jar thủy tinh lớn nhỏ. 

Một vài lần, tôi rời khỏi phòng mình. Tôi để ý, ngày nghỉ không phải đến công sở, cha tôi thường ngồi đọc báo ở phòng khách. Cha biết việc tôi ôm những jar với bầy sâu đã bị nhốt, thản nhiên đi ngang qua trước mặt ông ấy. Nhưng, cha lặng im. Cha bận bịu với những món hàng sưu tập quý báu khác do của mình. Vài chai rượu ngoại đắt tiền. Dăm ba thứ đồ chạm trổ từ các loại gỗ người ta mang biếu cha. Những vị khách đến nhà thường mở miệng khoa trương về món đồ nào đó để lấy lòng cha, rồi đợi cha rót rượu mời. Tôi chẳng hề thích thú cái cảnh ấy bao giờ. Nhưng, tôi yêu cha, bởi, ngoài việc chơi với vài món đồ đến từ rừng đó, cha vẫn là một người cha rất tốt. Cha lặng lẽ quan sát những gì tôi đang làm, và không hề có ý kiến gì với những bầy sâu đang bị nhốt trong jar của tôi. Lạ thật. Đó là điều khiến tôi tò mò về những gì cha đang nghĩ. Hoặc là cha đồng tình, hoặc là cha muốn tôi từ từ nhận ra việc chơi với các jar đựng sâu, việc giết chóc những con sâu bằng cách nhốt trong một bức tường thủy tinh kín, không khí trời để thở, không thức ăn để gặm nhấm.  

Bất giác, tôi nghĩ, có lẽ, cha hiểu nhiều về những bầy sâu hơn tôi chăng?

Có một lần, tôi mạnh dạn, mang cái jar đựng nhiều sâu nhất đặt trên chiếc kệ được làm bằng gỗ quý trong phòng khách của cha. Tôi thật liều lĩnh. Đó là một phép thử. Tôi muốn biết, cha sẽ phản ứng ra sao với cái chết của một con sâu trong bức tường thủy tinh ấy. Cha về, nhìn thấy sự khác lạ này. Cha nhíu mày, rồi lặng im bước ra ngoài sân vườn. Lần đầu tiên, tôi thấy cha lặng im đáng sợ như vậy.

Buổi trưa, những tia nắng mùa hè rớt xuống các lỗ thủng từ trong tán lá như bầy sâu đến mùa đẻ trứng. Cha đứng đó, ngay gần chiếc kệ gỗ mà tôi đã để một jar đựng con sâu to nhất. Cha không nói lời nào. Đám bạn tôi í ới ngoài ngõ, rồi chúng bắng nhắng ùa vào phòng tôi. Hôm nay, tôi cho phép chúng, những đứa tò mò nhất đến nhà tôi để xem bộ sưu tập sâu này. Chúng thích thú ngắm nghía sự chết trong các jar đựng sâu của tôi. Đứa chỉ trỏ, đứa sợ hãi, đứa thích thú, đứa thì thào khi nhìn thấy vài con sâu đã chết khô. Chúng hỏi nhộn nhạo không đầu không cuối: “Sao dám chơi với bầy sâu? bắt sâu như thế nào? Sao nhốt chúng vào những jar nhỉ? phải giết chết nó thật à? Những con sâu đầy lông đen rọm này nhìn kinh nhỉ?” 

Tôi cười gằn, không trả lời chúng, thầm nghĩ, “Ôi, một lũ sâu, chúng chỉ giỏi đẻ trứng vào những mùa hè, và trườn bò, xuyên thủng những bầu trời đầy nắng”. Rồi, bất ngờ tôi lên tiếng cộc lốc, “Tôi ghét sâu. Tôi ghét sự phá hoại không giới hạn. Tôi ghét phải nghĩ đến những thân cây, lá non tươi xanh bị chúng đục khoét làm bầu trời của tôi thủng từng mảng giữa mùa hè”. 

Vài đứa trong đám bạn của tôi, lắc đầu, thè lưỡi. Chẳng biết chúng nghĩ gì. Tôi hỉ hả, chỉ lên một jar để trên kệ sách cao. Trong vài jar đã có những con sâu co quắp, khô xác. Còn một jar đựng con sâu lì lợm nhất. Nó vẫn chưa chịu chết. Tôi đã lén lấy rượu nếp cái mẹ vừa làm cho cha ngâm mấy con hải sâm khách biếu tặng. Tôi đổ hết vào cái jar, ngập cả thân mình của sâu. Nó không chết. Nó say. Nó lừ đừ bò liểng xiểng trong jar. Khi mệt quá, nó rớt từ trên thành jar xuống đáy jar. Mãi mà nó vẫn không chịu chết. Có lẽ, nó là sâu chúa. Bọn bạn lừ lừ nhìn con sâu trong jar rồi cụp mắt xuống ngay lập tức. Bất giác, chúng rỉ tai nhau, tay đứa này kéo áo đứa kia, cuống cuồng kéo nhau ra khỏi phòng của tôi như kẻ bỏ chạy khỏi nỗi sợ hãi. Những nỗi sợ hãi của chúng thật là kì quái. Lúc thì đầy háo hức tò mò, lúc hèn nhát bỏ trốn trước những thứ đã từng kích thích sự tham lam chơi đùa của chúng. Tôi cười khẩy, rõ ràng, với tôi nỗi sợ hãi chỉ đến từ trí tưởng tượng hào phóng. 

Mùa hè nắng đổ lửa. Lại thêm một phần dẫn nhập thừa, rõ ràng mùa hè nào chẳng có lửa, nhất là ở xứ này. Chẳng có mùa hè nào thực sự mát mẻ. Tôi đã nhìn thấy những đám mây màu trắng và xanh buổi sáng. Chúng thật dễ dàng đánh lừa, mang lại cho tôi cảm giác trong lành. Nhưng, ngay lập tức, trong vài khoảnh khắc, nó có thể biến thành màu xám vào lúc giữa trưa. Những bầu trời màu xám. Chúng thường kèm theo hình thù khó chịu của những đám mây. Tôi đã bắt gặp bầu trời đó, khi leo lên sân thượng của nhà mình, chỉ để nhìn ngắm những đám mây vô nghĩa. Có khi chúng là những đôi cánh trắng, có khi chúng là những khuôn mặt của bọn quái vật màu xám tro người ta thường vẽ hoặc chiếu trong phim ảnh. Chúng nhảy nhót và hát ca bằng lời của đấng sáng tạo nào đó lạ hoắc, mà tôi chẳng thể nào hiểu nổi. 

Lại nói về các jar đựng sâu. Tôi quyết định rời bỏ đám bạn nhỏ bé đã rời bỏ khỏi căn phòng của tôi ngày đó. Tôi gia nhập vào một hội sưu tầm sâu ở trên mạng. Họ đều mê sâu, thích nhốt sâu vào những chiếc lọ. Tất cả các loại sâu. To, nhỏ, rằn ri, cục mịch, vằn vện, sắc màu gì cũng có tất. Họ chơi với tôi. Tôi chơi với họ. Họ chơi với những con sâu. Tôi cũng thế. 

Họ có nguyên tắc riêng. Tức là, không để bầy sâu bị chết đói. Họ trao đổi với nhau về các loại thức ăn của sâu. Tôi cho chúng gặm nhấm các loại lá cây, kể cả hoa màu. Vài lần, tôi cố tình làm ngơ. Có thể chúng sẽ sống tốt. Có thể chúng sẽ chết ngay. Và, tôi lại phải tiếp tục tìm kiếm thêm bọn sâu để nhốt vào đó. Tôi vẫn tiếp tục bắt sâu và nhốt vào những jar của mình. 

Bất giác tôi nghĩ về đấng tạo hóa và rủa thầm. “Ngài hãy cứ lặng im đi. Vườn địa đàng của ngài ắt hẳn cũng đầy những sâu.” 

Một buổi chiều màu xám bạc. Tôi vừa bước chân ra vườn, đang cố đào xới đám đất mùn còn ẩm ướt sau cơn mưa hôm qua, để tìm vài con trùn cho đám sâu bị nhốt trong jar. Cha tôi sau buổi lặng im hôm ấy, đã bắt đầu mở miệng và chỉ nói ngắn gọn một câu duy nhất, “Con nghĩ bọn sâu đó chết đi, sẽ không có những con sâu khác sinh ra ư?”. 

Tôi rời nhà, ra vườn. Lời cha trầm đọng, bất lực. 

Trong vườn, trên những tán cây, lá phẳng phiu nằm nghiêng chờ ánh sáng từ đâu đó chiếu xiên qua. Ánh sáng hiếm hoi và yếu ớt hẳn sau một bầu trời màu xám. Có vài chiếc lá còn sót lại những lỗ thủng của mùa sâu trước vẫn cố gắng gom ánh sáng để nó tràn qua và rơi xuống mặt đất, rơi xuống tóc, hoặc trên mi mắt của tôi. Chẳng để làm gì. Sự chờ đợi những mùa ánh sáng khiến nhiều kẻ như tôi mất hết kiên nhẫn. Bỗng dưng, cả cái xứ nơi tôi ở, chuyển sang nghề mới. Nghe đâu có một bọn lái buôn chuyên nghiệp đang trả giá cao cho những mùa sâu. Vậy là, họ bỏ việc, bỏ công sở, bỏ cả những nhà máy, ruộng đồng, để cầm vợt đi bắt sâu. Họ quyết bắt hết lũ sâu trên thân cây, trên lá, để chúng không còn cơ hội đục khoét lỗ tròn, lỗ dẹt nữa. Nhốt lũ sâu lại trong những jar bằng thủy tinh, để khiến họ yên tâm rằng, chúng không có quyền bắt họ phải chờ đợi và hy vọng. 

Một cơn giông chiều của mùa hè vừa rạch xé ngang trời. Những tiếng sấm nối đuôi nhau bắn nát buổi chiều yên ả. Tiếng sấm thay bọn ve sầu rền rỉ đang ca hát và đái xuống mặt những đứa mê ngồi ở gốc cây, trú nắng, hoặc chỉ để mộng mơ, làm thơ. Tôi nhìn xuống chân mình. Chỗ đất tôi vừa đào, chỉ lộ ra rãnh nước nhỏ. Một bông hoa màu trắng trồi lên và nở xòe chỉ trong vài giây ngay trước mắt tôi, rồi lịm dần, lịm dần đi héo úa. 

Trời bắt đầu tối dần. 

Màn đêm vây kín những nóc nhà. Tôi lững thững khóa cửa. Nhốt tất thảy mùa hè vào trong cái jar lớn nhất đầy những bầy sâu đã được đậy nút rất kĩ càng. Đêm nay, tôi yên chí rằng mình đang có một quyết định nho nhỏ. Tôi đã ra đến góc đường đó, nơi rất nhiều người ngồi cách nhau vài bước chân với tư thế gục đầu xuống gối và đu đưa cả thân người theo từng nhịp sống hư ảo. Một người đàn ông cỡ tuổi cha tôi, không mặc áo, chỉ độc mỗi chiếc quần đùi thun cũ kĩ vừa ngẩng đầu lên. Anh ta lấy hai bàn tay bưng mặt, đẩy hết phần da trên gò má thành những nếp nhăn rồi lẩm bẩm: “ai bắt hết sâu của tôi rồi”. Dưới chỗ anh ta ngồi, có những con sâu đang ngọ nguậy. Vài con nằm trong cái jar bằng nhôm. Anh nhóm lửa. Cái lò rất nhỏ như trò chơi của đứa con nít vẫn có thể dùng để đun nấu. Cái jar bằng nhôm sôi sùng sục. Bầy sâu vặn mình, bắn nước tung tóe. Anh ta cười hềnh hệch. Những cơn giông mùa hè tiếp tục rạch và xé trên đầu những ngọn cây, như ánh điện chớp nhoáng. 

Cả thành phố, bừng tỉnh giấc khi nghe những thanh âm lạ dội về, đặc kín trong tai. Họ ùa ra đường. Nhìn lên những tán cây đã hóa thành hình thù kì dị. Dưới ánh sáng của ngọn đèn đường, người ta có thể thấy những bầy sâu đủ loại, trườn bò, bu bám khắp nơi. Chúng ở trên cây, chúng leo lên những mái nhà, chúng sà vào từng bức tường vôi. Vài kẻ hú hét, như gặp sự chết. Người đàn ông ở trần vẫn ngồi lặng im, đu đưa đầu gối và đếm những con sâu dưới đất. 

Những bầu trời mùa hè có màu xám không thể nào thoát khỏi lũ sâu, dù cho một số kẻ kì lạ đã cố tình chơi trò bắt nhốt chúng trong vài ba chiếc lọ thủy tinh có đậy nút. Căn nhà nhỏ của tôi nằm lặng im phía sau tháp chuông nhà thờ. Tôi có thể nhìn thấy những bầy sâu đang giãy dụa trong lửa. Chẳng có gì cả ngoài sự trao ban đầy ân huệ của thượng đế vào lúc này nữa. Cuộc sinh tồn – hủy diệt đang đến. Bên ngoài những cánh cửa, gió bão luôn chờ chực để nuốt trọn sự sống mong manh.

Nắng lại tiếp tục lấp lánh và chơi trò xuyên chiếu qua từng khe cửa mỗi buổi sáng. Nắng không bao giờ thôi làm phiền ý nghĩ của tôi, khi thức dậy từ căn phòng nhỏ khép hờ, để lọt ánh sáng. Tôi nghĩ về giấc mơ tối qua. Thật kì lạ. Hóa ra, đó chỉ là một giấc mơ dài của tôi. Những bầy sâu, chúng vẫn đang đeo bám ở khắp mọi nơi. Trên các loại cây có hoa màu đỏ, vàng dọc phố. Trong những cây bụi nhỏ, kể cả vườn rau thưa thớt của mẹ. 

Cha tôi vẫn lặng lẽ nơi bàn tiếp khách với tờ nhật báo cuối tuần, trong ngày nghỉ. Mẹ hí hoáy ngoài bếp với khói và mùi thức ăn. Tôi rời khỏi giường bằng những bước chân chao đảo, bởi cơn đau đầu tối qua như một trận mây mù ù đặc chiếm giữ lấy trí não. Mọi thứ đều trở nên kẹt bí đối với tôi ở ngay thời điểm này. Tôi ôm đầu, ngồi bệt xuống nền nhà lạnh ngắt, nghĩ về những bầy sâu, thấp thỏm tự hỏi, “liệu chúng có thực đang sống và chết trong giấc mơ của tôi”. Rồi, tôi mường tượng, hẳn chúng vẫn đang tiếp tục đẻ trứng vào các mùa hè. Những bức tường vẫn được dựng lên. Tôi vẫn thường xuyên nằm mơ khi bóng tối vây phủ những nóc nhà bé nhỏ trong thế giới trống vắng này. Những bầy sâu, vẫn đẻ trứng vào mùa hè, hoặc vẫn tồn tại đâu đó ở bên ngoài cánh cửa phòng tôi, và hẳn nhiên chúng chưa bao giờ bị nhốt trong các jar thủy tinh được đậy nắp kín mít như tôi đã thấy trong giấc mơ của mình.

Trần Băng Khuê

---

Trần Băng Khuê, born in Vietnam in 1982, lived for a period in Auckland, New Zealand. A talented writer and an aspiring artist who currently lives and work in Huế, Vietnam.

Nguyễn Thị Phương Trâm, the blogger, poet, and translator, was born in 1971 in Phu Nhuan, Saigon, Vietnam. The pharmacist currently lives and works in Western Sydney, Australia.