A short story in Vietnamese by Nguyễn Văn Thiện
Translator: Nguyễn Thị Phương Trâm 
Art: Đinh Trường Chinh

SPEAKING FOR THE DEAD

There were long nights, rendered with nightmares, I tried to stay awake, kept my eyes open. Lying on my stomach, my mouth opened, tried to breathe through them. Crawled from my mouth were snakes and all kinds of tiny critters, toads and frogs jumping, dung beetles, they poured from my mouth like the seasonal floods in the midlands, as though they’re fleeing from war, refugees, boat people, or a funeral procession…

I asked: “Is there a demonstration somewhere?”.

The critters in unison replied: “We speak for the dead!”. It irritated me since it has nothing to do with my question. Is it worth my time to chase and kill every single one of them? So I ignored them. Though I was curious about where they were going and why on such long hot humid nights, I decided to wait and watched them…

I announced: “I won’t call you guys just guys, we’re all brothers and sisters, we’re comrades…”. Hearing that, they laughed out loud. The beetle with hard armour at the end turned around and said: “Shut up! Just stay still, stop prattling!”. Woah, they’re threatening me! There was no reason for me to be afraid, but I continued to lie still. Do they actually speak for the dead? We’ll just have to wait and see.

At the height of the night, the moon was high, the luminescence of melodious poetry. The hoard of reptiles and critters from my mouth continued to crawl out, in a line snaking in the middle of the yard. The air was unmoving, hot, and humid. Still, I was too afraid to close my eyes and sleep. On my stomach, my hands supporting my chin, quietly watched them play…

The night went on forever, especially those hot hights. Longer was the nights you couldn’t sleep. I thought of those who have died, what was there left to say? Why are these critters speaking for the dead, why were they pouring from my mouth? The number of deaths was countless, death on footpaths, death by the river, death at sea, death on planes, death at night, death in the middle of lunch, death early in the morning, dead being run over by a car, dead from hanging, death by a rifle and bayonet, death by choking, death by rape… how could they have enough words?

The light blue snake hissed: “We are beings without possessions!”. The hoard together screeched in agreement, shouting as though it was the wind shrieking, whipping at a cliffside: “Without possessions!”. Straight after, the snake symbolically slithered up the freshwater mangrove(1) its head hanging, swaying as though it was drunk. A beetle in the iron clad armour crawled out screeching: “We live only for others, not just for ourselves!”. The entire hoard screeched hissing in succour: “Not just for ourselves!”. Ah, so they’re just playing some childish game, this whole time!

They were lying. I finally grasp the idea of the situation.

Sharp little toad cheeks bloating croaked: “I hate liars!”. The hoard in an echo: “Down with the liars!”.

I had an uncle, dead for a long time now. Pappa used to tell us: “Your uncle before his last breath, asked his wife for a bowl of sticky rice, but there weren’t any!”.

I thought, the dead, if they did leave a message behind for posteriority, it wouldn’t be something so ordinary. For example, my uncle, if he had left a message, would say, try to build a good life, a life that you will be proud of and it will make you happy. Not, give me a bowl of sticky rice! The snakes and critters were absorbed in their games in the middle of the yard. The moon continued to shine. The air was ceaselessly hot. Sleeplessness was a painful disposition. I let out a scream as though someone was sticking a finger down my throat: “Give me a bowl of sticky rice!”. The snake beetles frogs toads startle, froze. Dazed for a second before they burst out in fits of laughter. “Dead people do not ask for food, stupid, the dead speak of much more wonderful stuff, just shut up, leave it to us!”.

I’ve only recently discovered I have a superpower: Whenever I think of something, immediately it appears! I just thought of Buddha, Buddha would appear, and of course with a white beard, and a benevolent face. As Buddha sat down, the snakes and critters would slither surrounding him. On Buddha’s palm was a bowl of sticky rice. So it turns out my desire was heard by Buddha, no, my uncle’s desire. Now that to me was the real Buddha…

The Buddha laughed, and asked the snakes and critters: “All that talking, doesn’t it make you hungry and tired?”. “Yes”. Barely acknowledging Buddha, the snakes, bugs frogs toads without much crowded around the bowl of sticky rice and ate it.

Through his smiling squinty eyes, Buddha teased me, Buddha’s voice was like the wind: “You’re so stupid, what era do you think this is that you continue to pester for equality and the truth!”.

I get it, Buddha came from the same domain as the snakes and critters…

Close to morning, the air was cooler, I fell into a deep sleep, as the snakes, bugs toads frogs continued to play and compete to talk for the dead. In my dreams, I saw the dead lining up quietly, their peering eyes were on fire. They had no beautiful words, no plain words. Nor do they beg for bowls of sticky rice or fight for food.

The dead said nothing. The hoard of snakes bugs frogs toads continued to fight for food for a chance to speak.

They spoke until they were bored then fell asleep in the moonlight. Buddha, after all the talk and laughter of pure benevolence, was left to stand there alone. Resentfully I said in my sleep: “Buddha, you should just go!”. Buddha turned around and left, his tail swaying like that of a fox. Oh god, I’m a fool, it was actually a fox from Mount Chư Mang, it came down the mountain looking for someone to play with on this blistering hot night. Not Buddha, it was now clear!

The dead also quietly left, their eyes ablazed and always on fire.

—

(1)Barringtonia acutangula: or freshwater mangrove is a symbol of prosperity.

[August 2019]

NÓI THAY CHO NGƯỜI ĐÃ CHẾT

Truyện ngắn Nguyễn Văn Thiện

Có những đêm dài, bị truy sát bởi ác mộng, tôi không dám ngủ, chỉ nằm thôi. Tôi nằm sấp, há mồm ra để thở. Từ trong mồm rắn rết bò ra, cóc nhái bò ra, bọ rệp cũng bò ra, cả bầy, cả lũ, như chạy giặc, như di cư, như vượt biên, như tang lễ…

Tôi hỏi: “Tụi bây đi đâu mà đông vui như thể biểu tình bãi khóa?”.

Rắn rết cóc nhái trả lời: “Chúng tôi nói thay cho những người đã chết!”. Bực chưa? Hỏi một đường chúng trả lời một nẻo. Không lẽ đuổi theo mà giết từng con? Thôi thì kệ bọn nó. Để xem chúng kéo đi đâu giữa những đêm dài nóng nực…

Tôi nói: “Tao không gọi mày là mày, tất cả chúng ta là anh em đồng chí…”. Bọn chúng nghe thế, cười khành khạch. Con rết bận áo giáp đi sau cùng quay đầu lại nói: “Liệu hồn! Nằm im đấy, đừng lải nhải!”. Ghê, chúng dám dọa tôi ư! Còn lâu tôi mới sợ, nhưng vẫn nằm im. Có thật là chúng nó nói thay cho những người đã chết không nhỉ? Phải chờ thôi.

Trăng khuya đã lên rồi, vằng vặc như trong thơ và trong nhạc. Bầy rắn rết cóc nhái từ miệng tôi bò ra, xếp hàng rồng rắn giữa sân. Trời vẫn nóng hầm hập. Tôi vẫn không dám ngủ. Nằm sấp, im lặng xem chúng chơi đùa…

Đêm dài lắm, nhất là những đêm trời nóng nực. Nếu không ngủ được, đêm càng dài. Tôi nghĩ, những người đã chết, họ còn gì để nói nữa không nhỉ? Tại sao bầy động vật này lại sinh ra để nói thay người đã chết? Mà người đã chết thì nhiều vô kể, chết trên đường đi, chết bên sông, chết trên biển, chết trên máy bay, chết trong đêm , chết giữa trưa, chết sáng sớm, chết vì xe cán, chết vì treo cổ, chết vì súng bắn lê đâm, chết vì sặc nước, chết vì bị hiếp dâm… làm sao chúng nói thay cho xuể?

Con rắn màu xanh da trời rít lên: “Chúng ta là những kẻ không cần tài sản!”. Cả bọn rít lên theo, như tiếng gió thổi bên vách núi: “Không cần tài sản!”. Nói rồi, rắn điềm nhiên bò lên cây lộc vừng nằm, thò đầu xuống, lắc lư như đầu thằng say rượu. Con rết mặc áo giáp sắt bò ra, hét toáng: “Ta sống đây là vì người khác, không phải cho riêng mình ta!”. Cả bọn lại hét lên phụ họa: “Không phải riêng mình!”. À, hóa ra chúng chơi trò con nít, tưởng gì!

Chúng nói phét thế thôi. Chuyện này, tôi biết rồi.

Chú nhái bén phùng mang trợn má hét: “Tao ghét những đứa gian lận!”. Cả bọn hét theo: “Đả đảo gian lận!”.

Tôi có một ông bác, chết từ thời tám hoảnh. Cha thường kể: “Bác mày trước khi chết đòi vợ một bát cơm nếp, nhưng không có!”.

Tôi nghĩ, những người chết, nếu có thể gửi tiếng nói lại cho hậu thế, chắc họ không nói những chuyện tầm thường đâu. Ví dụ, như bác tôi, nếu có gửi lời lại, thì cũng sẽ nói rằng, cố mà xây dựng cuộc sống làm sao cho yên vui. Chứ không lẽ lại nói, cho tao bát cơm nếp!

Bọn rắn rết vẫn mải mê chơi giữa sân. Trăng vẫn sáng. Trời vẫn nóng. Không ngủ được, cảm giác cực kỳ khó chịu. Tôi hét lên như có ai móc họng: “Cho tao bát cơm nếp!”. Bọn rắn rết cóc nhái giật mình dừng cả lại. Chúng ngớ ra một lúc rồi cười sằng sặc. “Người chết không xin cơm, đồ ngu, người chết nói điều đẹp đẽ hơn nhiều, mày im mồm lại, để chúng tao nói thay cho!”.

Tôi vừa phát hiện ra mình có một khả năng siêu phàm: Hễ tôi nghĩ đến cái gì, lập tức cái đó xuất hiện! Tôi vừa nghĩ đến Phật, lập tức Phật hiện ra, đương nhiên là râu cước bạc phơ, đương nhiên là vẻ mặt nhân hậu. Phật ngồi xuống, bọn rắn rết bò lượn quanh. Trên tay Phật cầm một tô cơm nếp. Hoá ra Phật nghe được ước mơ của tôi, không phải, ước mơ của bác tôi. Thế mới gọi là Phật chứ…

Phật cười, hỏi bọn rắn rết: “Ai bảo tụi bay nói thay người đã chết?”. Lũ nó trả lời: “Chúng tôi tự nguyện”. Phật lại hỏi: “Nói mãi thế, có đói, có mệt không?”. “Có”. Rồi không đợi Phật nói gì thêm, rắn rết cóc nhái bu vào bát cơm nếp bốc ăn ngon lành.

Tôi thất vọng, bác tôi cũng thất vọng, chính tôi nói dùm bác tôi, xin một bát cơm nếp, sao bọn kia lại được ăn?

Phật nheo nheo mắt giễu tôi, nói như gió thoảng: “Mày ngốc quá, thời này là thời nào mà cứ đòi công bằng, trung thực!”.

Tôi hiểu rồi, Phật cũng là kẻ cùng phường với rắn rết…

Gần về sáng, trời mát, tôi ngủ thiếp đi, trong khi lũ rắn rết cóc nhái vẫn múa hát vòng quanh và tranh nhau nói thay người đã chết. Trong mơ, tôi thấy những người chết sắp hàng đứng nhìn lặng lẽ bằng đôi mắt ngùn ngụt lửa cháy. Họ không nói gì đẹp đẽ, không nói gì tầm thường. Họ cũng không xin cơm nếp và họ không tranh nhau ăn cơm nếp.

Những người đã chết, họ không nói gì. Bọn rắn rết cóc nhái tranh nhau ăn và tranh nhau nói.

Chúng nói chán và ăn no rồi nằm ngủ dưới trăng. Phật, sau một hồi nói nói cười cười bạc phơ nhân hậu, chỉ còn đứng trơ lại một mình. Tôi nói trong giấc ngủ ấm ức: “Thôi, Phật đi đi!”. Phật quay lưng đi, phe phẩy cái đuôi dài y như đuôi cáo. Trời ạ, hóa ra là tôi nhầm, đó là một con cáo trên núi Chư Mang xuống chơi giữa đêm nắng nóng. Không phải Phật, hèn gì!

Những người đã chết cũng lặng lẽ bỏ đi, những đôi mắt vẫn ngùn ngụt như lửa cháy.