A short story in Vietnamese by Nguyễn Văn Thiện
Translator: Nguyễn Thị Phương Trâm 
Art: Đinh Trường Chinh

Time was detached from absent smiles. Even faded were footprints on their familiar paths. Everything was gone except for the tired laugh, laughing at the world. Gathering all the innards, gut, for a journey inward, to look for a flame that was lost long ago. Ends up with a long adventure up a mountain, scampering for bits of wood for a fire, hot enough to warm the afternoon. The mountain’s strained laughter, pointing at the ageless forest: There’s plenty of wood, but there’s no source for the fire, even if there’s a source, it’s not something you can borrow! Hence, one can only ignite oneself, so be it; it’s late.

How could I relay a good story when absent was a happy melody in my heart? How could I tell a sad story when absent were the tears in my eyes? All words have an impression of the writer’s hand; a poet had said that. The word of the writer is tender and passionate, the word of a journalist is investigative, the words of the fishmonger are fishy and jumpy full of scales, the words of the salesman are full of sweet deceit, word of the monastery is pot luck.

When one lights a fire, our words are the billows of the smoke of ancient crockery, the scent of charred crisp rice and salted fish. I was confident in my flame. The mead was as bright as day, clear through and through. I spoke like a child for the first time: Hey, night sky, will you let me borrow the North to light a fire, so I could continue the rest of this epic journey! Generously the night nodded. Lighting my fire, I chose a star named after a heroine from long ago in folklore. From here, one would step off, barefoot, hands warm, and for sure, the story will be cheerful and lovely.

Let me tell you a story about a guardian angel. In truth, it’s only a wish, a dream on a very long, endless path. I was born in an open meadow, without a peaceful place to rest my spirit. I was constantly searching, constantly begging and borrowing this and that, to light fires that could invite laughter to warm the night, with a blanket of dew for extra warmth, to shorten the road, to ease the heart, so my hands were less cold, feet less restless. When there was a star lighting the way, scattered were the verses to entertain the words. Intertwined were the vowels and consonants, as they danced and laughed.

Tonight, at the end of the meadow, the lonely mountain welcomed me with a brilliant light. But then, so what, I told you about the person who had walked in the rain, who ended up with a scar on his heart, have you forgotten already? That scar is now the past, it has sunk to the bottom of the eye of time. She messaged: “Don’t tell sad stories anymore, my love!”. I’m happy, why would I want to tell a sad story? That star and that sky, those clouds and those storms, in the middle of them was the summer moon shaped like the spine of a leaf, and at the other end was a shiny corona of stars. I stroll easily into the cold night, I try to forget the bitter tears of living, listening to the crickets play their song through the reeds. That pure, bright, familiar sound could brighten an owl’s dull eyes, making the stars forever change their place, and light up the boundless sky.

It’s late, the crickets were now fast asleep their chirping fell lower, amongst the reeds. The amber rays of dusk at the end of the horizon also fell into the cool clouds. Left behind were the stars, playfully calling upon each other, overwhelming the summer sky. Those round brown eyes must now also be fast asleep, mid-giggles, there and then not. A star was startled before it fell to the centre of the mead, its bright tail was like a radiant, youthful smile. The star of that fateful heroine was now lost somewhere at the end of the Milky Way, burning with love but forever far away. I heard the wind, talk of a storm coming from a distant land. But all shall be fine; I will light a fire, I will prepare and be ready for the long road ahead, as long as there was no small angelic star, shimmering in the night.

I called for the night hauling with its verses. When the last flock of birds sank into the serene darkness, I’ll continue on my way, with the help of an imagination brimming with the taste of enchantment. Tiptoeing like a night owl peering at the end of the horizon, I saw the West spine of Mount Chư Mang in flames. One step away was another measure of yearning, let alone the idea of our land and rivers turning fresh a few degrees. I rubbed my eyes and chose a higher place to look. A surge of pure white clouds engulfed the sky like a blank page of a journal, never once with a written word of love or promise. Outside the edge of the grass plain, a thunderstorm was playing a game of chase, racing after each other with their hands soaking wet, freezing. The thought of hands, made one’s hands squeeze harder like those small warm, beautiful hands that had once warmed my heart not so long ago. Within the unconsciousness, one hand-held another, I call out: Hey, are you not a part of me!

Often we were tricked by our senses, and a flame burns across the spine of the mountain, the flame we just saw, in reality, was the sorcerous light of a waxy moon piercing the clouds, trying to wrap a blanket of gold and silver fire around the world. In my life, I’ve often come across deceit, but never by the changeable mood of the moon, out of boredom! Did I ask, why…? But the moon was far now, suddenly or deliberately hidden behind a plumb cloud heavy with water. There were the long anxious days when I initiated a troop of gibbons from the mountain to empty Kroa spring, looking for the moon. A soul lost, sleepwalking, without any cause nor reason busy trying to live. Oh well, already delusional you may as well be delusional to the end, to have loved you may as well love to the very end. Tonight, the guardian angel star was absent in the night sky?

Where I sat, a thunderstorm with the image of the night pulled across the horizon. The parliament of owls was hoarse from calling after each other and hid in the hollows of trees. I poke my hand out the door, asking about the coming rain, as it poured a thousand lakes in passing. The rain immediately ceased in the dark without a scent — the chaotic banging of leaves and branches kept at it right into the night. The thunder rolled around over the reeds, and the clouds chased after the rumble. Hey, was there anyone waiting at the end of the mead, why were you all in such haste? It’s late; I will light a fire now — the part of me on this one path; an epic chase of boundless words, as boundless as destiny. I shall tell you what will happen on the road ahead, the vast meadows, mountains, and rivers I will pass through, with a guardian angel star over my head, and a warm flame dancing in my heart.

[Edited July 2022]

Có một vì sao thắp lửa

Những tháng ngày xa nụ cười đi vắng, dấu chân cũng đã phai mờ trên nẻo đường thân thuộc. Nhiều lúc chỉ còn lại tiếng cười mệt mỏi chế nhạo nhân gian. Vén hết ruột gan không còn thấy ngọn lửa năm nào. Đành tìm đường lên núi xa xăm, mượn một ít củi lửa đem về đốt cho chiều ấm lại. Núi cười ngặt nghẽo, chỉ tay về phía mênh mông nguồn cội: Củi thì nhiều đấy thôi, nhưng lửa thì không có, có cũng không cho mượn được! Vậy thì đành tự đốt cháy mình lên, đến đâu hay đó, chiều rồi.

Làm sao để kể một câu chuyện reo vui nếu trong tim bạn không có những nốt nhạc long lanh? Làm sao để kể một câu chuyện buồn nếu ở khóe mắt mình không có một phần tư giọt nước mắt? Chữ của ai đều có dấu vân tay của người đó, một nhà thơ từng nói thế. Chữ của nhà văn yếu mềm thao thức, chữ của nhà báo xông xáo kiếm tìm, chữ của bà bán cá tanh lừng nhớt vảy, chữ của nhà buôn xiên xẹo lọc lừa, chữ của nhà chùa hên xui ráng chịu…

Khi ta đốt lửa lên rồi, chữ của ta có mùi khói bếp cố hương xa ngái, có mùi thơm của cơm cháy cá kho. Ta tự tin với ngọn lửa của mình. Thảo nguyên sáng như ban ngày trong suốt. Ta nói bằng giọng trẻ thơ nói lần thứ nhất: Này nhé, trời đêm, cho ta mượn vì sao phương bắc, để ta thắp lửa lên, rồi đi nốt cuộc hành trình! Bầu trời rộng rãi gật đầu. Ta chọn vì sao có tên của một thánh nữ trong truyền thuyết xa xôi rồi vung tay đốt lửa. Từ đây, ta bước đi, chân trần, tay nóng, và câu chuyện chắc chắn sẽ reo vui…

Ta đang kể cho bạn nghe về ngôi sao thiên thần hộ mệnh. Thực ra, đó cũng chỉ là ao ước, là giấc mơ giữa con đường thênh thang hun hút. Ta sinh ra giữa trần trụi thảo nguyên, không có một chốn an nhiên cho linh hồn nương tựa. Ta cuống quýt tìm cái nọ mượn cái kia, rồi đốt lửa lên rủ tiếng cười giòn giã bay về sưởi ấm trong đêm, để sương rơi đỡ lạnh, để đoạn đường bớt dài, để tim bớt mỏi, tay bớt lạnh, chân bớt hoang vu. Khi có một vì sao thắp lửa, gieo vần nào thì con chữ cũng reo vui. Những nguyên âm phụ âm quấn quýt lấy nhau, nhảy múa reo cười…

Đêm nay, ở một nơi nào đó phía cuối thảo nguyên, núi lạ đón ta bằng chớp nguồn lóe sáng trong đêm. Nhưng có hề gì, ta từng kể cho bạn nghe về một người đi trong mưa nguồn chớp bể, cuối cùng chỉ để giữ một vết sẹo trong tim, bạn còn nhớ nữa không? Vết sẹo ấy giờ đã là quá khứ, đã chìm sâu đáy mắt thời gian. Bé yêu nhắn gửi: “Đừng kể chuyện buồn nữa!”. Chắc chắn rồi, ta đang vui sao lại kể chuyện buồn? Ngôi sao ấy và bầu trời ấy, đám mây ấy và cơn mưa ấy, đã đủ để cho núi bớt hoang vu. Thảo nguyên mùa này lạ lắm, phía đầu là cơn mưa, ở giữa là trăng hạ huyền như chiếc lá, đầu kia là vùng sáng thiên di của những vì sao. Ta dạo bước giữa đêm đen mát rượi, quên đi những được mất đắng đót hay ngọt ngào của kiếp làm người, để lắng tai nghe lũ dế chơi đàn trong đám cỏ. Những âm thanh trong trẻo quen thuộc ấy cũng có thể làm cho mắt cú sáng lên, làm cho những vì sao liên tục đổi ngôi, cháy sáng ngang trời.

Khuya lắm, bầy dế ngủ quên đánh rơi tiếng đàn véo von vào trong cỏ. Những tia chớp rơi thẳng xuống phía chân trời rồi chìm vào mây lạnh. Còn lại những vì sao sáng quây quần gọi nhau về đứng chật kín trên đỉnh trời mùa hạ. Mắt biếc giờ này chắc đã ngủ say cùng tiếng cười tinh nghịch có có không không. Thỉnh thoảng có một ngôi sao giật mình rơi vút giữa thảo nguyên, vệt sáng kéo theo như dấu vết nụ cười thanh xuân rạng rỡ. Ngôi sao hộ mệnh mang tên một vị thánh xa xôi giờ này chắc cũng đã lạc bước đâu đó cuối sông Ngân, cháy lên ngọn lửa yêu thương nhưng muôn trùng xa cách. Ta nghe từ trong gió ở xa về những bão giông sắp sửa. Nhưng rồi cũng không sao, ta đốt lửa lên rồi, sẵn sàng cho con đường xa ngái, miễn là có một ngôi sao nhỏ thiên thần, lấp lánh trong đêm.

Ta đợi bóng đêm về mang câu chữ về theo. Khi đàn chim cuối cùng chìm vào bóng đêm trên bình nguyên sẫm tối, ta lại tiếp tục hành trình, với sự trợ giúp đắc lực của trí tưởng tượng chứa chan mùi vị liêu trai. Ta kiễng chân cú đêm ngó sang phía cuối trời, thấy sườn tây của núi Chư Mang đang bạt ngàn lửa cháy. Ta xa một bước là nhớ thương một bước, huống chi núi và sông đã hóa thịt xương mấy độ. Ta dụi mắt, chọn một chỗ đứng cao hơn để nhìn về cố quận. Chòm mây trắng vắt ngang trời lặng lẽ như một trang nhật ký bỏ trống, chưa hề viết một yêu thương hay một hứa hẹn nào. Bên ngoài rìa đồng cỏ, những cơn giông đang chơi trò cút bắt, đuổi nhau chạy vòng quanh với bàn tay ướt nhẹp, lạnh buốt. Nhắc đến bàn tay, tự dưng bàn tay bóp mạnh, như cảm giác ngày chưa xa mượn bàn tay ấm áp nhỏ xinh sưởi ấm trái tim mình. Rồi trong vô thức, tay nọ nắm chặt tay kia, ta gọi: Mình ơi!

Có nhiều khi ta bị thị giác đánh lừa, vệt lửa cháy ngang sườn núi ta vừa thấy thực ra là ánh trăng ma quái xiên qua đám mây rải lửa vàng lửa bạc xuống nhân gian. Đời ta, gian dối lọc lừa đã gặp nhiều, nhưng chưa bao giờ bị một vầng trăng tráo hình đổi dạng, chỉ để vui thôi! Ta nói, tại sao lại… Nhưng trăng đã ở xa rồi, lại tình cờ hay cố ý trốn vào đám mây mọng nước. Có những ngày dài nông nổi, ta từng xúi bầy vượn trên núi xuống tát cạn suối Kroa để tìm cho được vầng trăng. Một kẻ mộng du vô tích sự lạc loài giữa nhân gian xớn xác áo cơm. Đành vậy, đã ảo tưởng thì cho đến tận cùng ảo tưởng, đã yêu thương thì đi cho tận cuối yêu thương. Đêm nay, ngôi sao thiên thần hộ mệnh không thấy thắp sáng bên trời?

Có một cơn giông mang gương mặt bóng đêm đang kéo nhau đi qua nơi trọ của mình. Bầy cú đêm khản giọng gọi nhau trốn kỹ vào hốc cây. Ta chìa bàn tay ra ngoài ô cửa, hỏi hạt mưa về muôn dặm hải hồ bạn vừa đi qua. Hạt mưa tan ngay trong bóng đêm không mùi không vị. Tiếng lá cây đập hoảng loạn vào đêm. Sấm cuộn tròn lăn trên cỏ, mây đuổi theo tiếng sấm. Này, có ai đợi ở cuối thảo nguyên không, mà sao đi nhanh thế? Khuya lắm rồi mà… Ta lại đốt lửa lên đây. Một mình một cõi, theo đuổi một cuộc chơi chữ nghĩa vô bờ, như là định mệnh. Rồi ta sẽ còn kể cho bạn nghe đoạn đường phía trước mặt, nơi thảo nguyên núi sông trùng điệp ta sẽ đi qua, với một vì sao hộ mệnh trên đầu, và một ngọn lửa ấm nhảy nhót trong tim.

Nguyễn Văn Thiện
Born: 1975
Home town: Anh Sơn – Nghệ An
Master in Comparative Literature and Critical Theories
Currently a high school teacher, and a prolific writer.
Editor of Chư Yang Sin (Đắk Lắk) Art and Literary Journal.
—
Nguyễn Thị Phương Trâm, the poet and translator, was born in 1971 in Phu Nhuan, Saigon, Vietnam. The pharmacist currently lives and works in Western Sydney, Australia.