I. Jorn & Pollock
a ​​rhythmic sea a sea of fire

Pollock’s whispers to the universe
waves his hands like the wind that rides the surface of moon
paint dripping like an echo from the unconsciousness
and the painting is a hymn without words

Jorn breaks down the door as he enters
his hands are red with the blood of the midday sun
you are meditating while I sing
you are silent while I am laughing aloud

Pollock paint in faith
Jorn paint in doubt
both flowing
a two parallel rivers that will never meet
parallel rivers heading for the same boundless sea

II. Jorn & Dubuffet
A game one play in the basement

Dubuffet digging a well in the Dark
embracing the artwork from the Asylum
Art Brut is what he calls it
an untamed art

Jorn throws a block of mud on the Wall
laughing
I don’t want to be cured
I want to burn
I am not seeking the truth
I am searching for the screams

Dubuffet is quietly
severe
Jorn is noisy
Wet like hard liquor

both hate museums
while one of them is destructive
the other just want to hide in a cave and draw

III. Jorn & Klee
an ink stain on an old music sheet

Klee breathes like a cloud drifting through the universe
he draws maps for dreams
dancing symbols some where between
mathematics and music

Jorn turns the map over
draws a monster eating the sun
and says
I don’t need to understand
the only thing I need is my ability to feel
his beauty are the whispers
while mine is a push through the door

Klee bows
smiles
place a full stop in Jorn’s hand
Jorn takes it
tosses it into the wind
and walks away

IV. Jorn – no one
all
faces behind the paint

no one can hold Jorn
no theory
no academy
no saint can stand behind him without getting splashed with paint

he comes
like a wild child
in the middle of a ceremony full of serious people

he paints with not the unconsciousness
he thinks with living ink
he laughs prior to the moment I realise I’m alive

Jorn will never die
he hides in a painting that has been painted over
and over again ten times
each layer is a new level of freedom that has not been explored

ps. an afternoon nap & notes on what I think I feel.

@highlight

Asger Jorn và những kẻ đồng loạn

I. Jorn & Pollock
biển lửa và biển nhịp

Pollock thì thầm với vũ trụ
vung tay như gió lướt mặt trăng
sơn nhỏ xuống như tiếng vọng từ vô thức
và tranh là khúc tụng ca không lời

Jorn phá cửa bước vào
tay đầy màu đỏ như máu buổi trưa
cậu thiền tôi hát
cậu im lặng tôi cười vang

Pollock vẽ bằng niềm tin
Jorn vẽ bằng sự nghi ngờ
cả hai đều chảy
như hai dòng sông không hẹn nhau
vẫn cùng đổ về biển không bờ

II. Jorn & Dubuffet
trò chơi dưới tầng hầm

Dubuffet đào giếng vào bóng tối
hứng lấy những bức vẽ từ trại tâm thần
ông gọi đó là Art Brut
nghệ thuật chưa được thuần hoá

Jorn ném một khối bùn lên tường
cười
tôi không cần chữa lành
tôi muốn cháy
tôi không tìm sự thật
tôi tìm tiếng thét

Dubuffet yên lặng
khắc nghiệt
Jorn ồn ào
ướt át như rượu mạnh

cả hai đều ghét bảo tàng
nhưng một người muốn phá
kẻ kia muốn biến nó thành một cái hang nguệch ngoạc vẽ

III. Jorn & Klee
một vết mực trên bản nhạc cổ

Klee thở như một đám mây trôi ngang vũ trụ
ông vẽ những bản đồ cho giấc mơ
những ký hiệu nhảy múa
giữa toán học và âm nhạc

Jorn lật ngược tấm bản đồ
vẽ một con quái thú đang ăn mặt trời
và nói
tôi không cần hiểu
tôi chỉ cần chạm
cái đẹp của anh là thì thầm
của tôi là xô cửa

Klee cúi đầu
mỉm cười
đặt vào tay Jorn một nốt lặng
Jorn cầm lấy
hất văng nó vào gió
và đi

IV. Jorn – không ai cả
tất cả
gương mặt sau vệt sơn

không ai giữ nổi Jorn
không lý thuyết
không học viện
không vị thánh nào đứng kịp sau ông mà không bị sơn văng trúng mặt

ông đến
như một đứa trẻ hoang
giữa buổi lễ của những người nghiêm trọng

ông vẽ bằng phần không phải vô thức
ông nghĩ bằng mực sống
ông cười trước khi tôi biết mình đang sống

Jorn không chết
ông trốn trong một bức tranh đã bị vẽ đè
mười lần
mỗi lớp là một tự do chưa kịp phát nổ

ps. nghỉ trưa chút & viết những điều mình cảm

@nêu bật

@the Tate Modern
a painting
in white
a wordless white
without instructions
or obstruction
to those who view
it’s quiet
there
like a friend

as the light
leans in
a thin layer of gesso
quivering like new skin
as I began to discern
the air of the painting

in a world full of voices
Agnes Martin’s work
speaks via a net
a conductor’s hand
soft charcoal lines
the air though the lungs of a Zen master
she speaks not of flowers
not of pain
she opens the door to a world
where the light introduces itself

in another room
Robert Ryman did not sketch
he spreads paint as though someone had spread
a layer of ice in the lake
ice with structure
with selvage
glue streaks
and the untouched things he had left behind
touched lightly by the light
as its shadows leaves
not a mark
left is a substantial feeling
fast asleep in the silence

Ellsworth Kelly is too here
in colour
a patch of red
a patch of blue
not diluted
not mixed
the colours he presents
in absolute
a solid sound bouncing around inside an empty room.
no symbolism
no comparing
it in itself is shape and light

people like them, those who paint in white
in grey
in nets or block
follow the same path
a path toward nihilism

where
light is no longer light
the direct perception of what can not be expressed with colour
space no longer a foundation
but something that waits patiently
the material no longer a vessel
but a quiet master
and awareness no longer is me watching
but that I am here

hence
each piece of minimalism
is a meditative gate
a visual breath
a pure reflection
so I may
when there is enough quiet
find myself again
in the soft charcoal lines
silent white domain
and a ray of light

I too have a chance
to draw

tối giản và ánh sáng

tại Tate Modern
có một bức tranh
chỉ trắng thôi
một màu trắng không kể gì
không dạy gì
không làm phiền người xem
nó đứng đó
lặng lẽ
như một người bạn

và rồi ánh sáng
nghiêng xuống
một lớp gesso mỏng
rung lên như da thịt non
tôi thấy
bức tranh bắt đầu thở

trong một thế giới đầy giọng nói
tranh Agnes Martin
nói bằng lưới
bằng nhịp tay run rẩy
bằng những đường chì nhẹ
như tiếng thở đều của một người đã thiền đủ lâu
cô không nói về hoa
cô không nói về khổ đau
cô chỉ mở ra
một không gian
để ánh sáng được tự kể mình là ai

ở một phòng khác
Robert Ryman không vẽ
ông trải sơn như người đặt một lớp băng lên mặt hồ
lớp băng ấy có kết cấu
có mép vải
có vết keo
và có cả những gì ông để lại như chưa từng động vào
ánh sáng chạm vào
trượt nhẹ
bóng không hằn
chỉ hiện ra một cảm giác vật chất đang ngủ trong im lặng

Ellsworth Kelly cũng đến đây
với màu
một miếng đỏ
một miếng xanh
chẳng pha loãng
chẳng trộn nhoè
màu của ông hiện diện
một cách hoàn toàn
như một khối âm thanh vang trong một căn phòng rỗng.
không biểu tượng
không so sánh
chỉ có ánh sáng và hình thể
là chính nó

và tất cả những người như họ
dù vẽ trắng
vẽ xám
vẽ lưới hay vẽ khối
đều đi chung một con đường
con đường về cái Không

nơi đó
ánh sáng không là ánh sáng
mà là trực nhận của một cái gì không thể nói bằng màu
không gian không là nền
mà là sự chờ đợi không cưỡng cầu
vật chất không là phương tiện
mà là người thầy im lặng
và nhận thức không còn là tôi đang xem
mà là tôi đang có mặt

vì thế
mỗi bức tranh tối giản
là một cổng thiền
một hơi thở thị giác
một tấm gương vô nhiễm
để tôi
khi đủ yên lặng
có thể gặp lại mình
trong một nét chì mềm
một vùng trắng lặng
và một vệt ánh sáng

tôi cũng
được vẽ

luxury
elegance
& charm

three amongst
the guises of this world

echoes of heels on a marble floor
gold buttoned coats
and the third has nothing on
but a breeze through a bamboo grove

luxury is those with money
lots of money
they use money to build a fortress around them
shine from precious stone
gleam from a polished glass of wine
blaring music from loud speakers
can not liven the soul
just enough light to reflect the illusion of power

luxury is a pretty shell
expensive
empty
skin deep

elegance is not an extravagance
but the crystallization of a good life
boundless wisdom
refine emotions
sublime beauty of those who can rise beyond pain
forgiving not vengeance
quiet not boastful
have a smile still for those who pushed them down an abyss

they don’t need a scepter
to make the crown yield
the way Achilles kneels by Hector’s body
in the tears of those who kill their children
forgiving eyes of Priam a father who has lost so much

glint of gold in a tragic painting
warmth in the middle of all the cold steel
courage

elegance stands tall
but understands when to submit
when to talk
when talk means an olive branch
in place of a sword

elegance is a temperament
it doesn’t show off
it does not ask for anything
but like a deep river it is always present
such quality
sometimes have been preserved and cultivated for many generations

charm goes without saying
those who are charming do not know they are charming
needs no one to look at them
the smile like a lotus in the middle of a misty pond
not for anyone
not for themselves
only because the lotus is blooming

care not for luxury
or is bothered by elegance

charm is like a falling leaf
adding yellow to autumn
is a smile
no one sees
and greatful is the a far away star

charm comes not from tragedy or victory
it does not need applaud or an explanation
it does not need to be remembered

charm is
light footsteps on dry red cray
the discerned scent of tea poured unseen
innocent smile of a child surrounded by rot
a lotus flower leaning towards no one at all

those who live in luxury believe they are elegant
those who are elegant see clearly these boundaries
those who are charming are unaware of their charm
precisely because of such obliviousness
they are beyond reputation

luxury strives for gratification
elegance is the quintessense that has been refined
for generations
charm is as innate as poetry

a nobility untainted by darkness
unaffected by their own beauty
their beauty is more the air of them

elegance is like the light at dusk at the end of a fight
charm is like the sunlight at dawn through a dewdrop

brighter amidst neon lights
brilliant in a dynasty nor matter strong or weak
fragrance in a small kitchen

these three levels
three tides of beauty
one discerned by the eyes
one discerned by the heart
and one that can only be discerned by what is intangible

you can clasp your hand
or simply smile
since what is most beautiful
is just a breath of fresh air

xa xỉ
sang trọng
và duyên dáng

trong nhiều dáng vẻ
có ba dáng vẻ bước đi trong thế gian

một kẻ đi với tiếng giày vang trên sàn đá cẩm thạch
kẻ khác đi với bộ áo khoác đen cài khuy vàng
và người cuối cùng
không mang gì cả
chỉ đi như gió nhẹ qua rặng trúc

xa xỉ là kẻ có nhiều tiền
và rất nhiều tiền
dùng tiền để gây dựng vẻ ngoài
ánh sáng chói từ đá quý
lóng lánh qua ánh rượu vang
và âm nhạc xập xình qua dàn loa hiện đại
không làm sáng được tâm hồn
chỉ đủ để phản chiếu một ảo ảnh về quyền uy

xa xỉ là vỏ đẹp
đắt
rỗng
nó dừng lại ở ngoài da

sang trọng không phải là sự xa hoa
mà kết tinh từ đời sống tử tế
với hàm lượng trí tuệ mênh mông
và phong phú cảm xúc
là vẻ đẹp của một người biết đứng dậy sau thương tổn
biết thứ tha khi có thể ra tay
biết giữ im lặng thay vì khoe khoang
và biết mỉm cười với người từng đẩy mình xuống vực

và người đó không cần quyền trượng
vẫn khiến vương miện cúi đầu
có trong dáng quỳ của Achilles bên xác Hector
trong nước mắt của kẻ giết con
và ánh mắt tha thứ của Priam người cha mất mát

là ánh vàng dịu trong bức tranh bi tráng
là hơi ấm giữa thép lạnh
và lòng can đảm

sang trọng đứng thẳng
nhưng biết cúi đầu đúng lúc
nói ít
nhưng mỗi lời là một nhành ô liu
trong tay người cầm kiếm

sang trọng là khí chất
không phô
không cầu
nhưng luôn hiện diện như một dòng sông sâu
cốt cách đó
có khi được lưu tồn và vun đắp từ nhiều đời kiếp

duyên dáng lại là một chiều không lời
người duyên dáng không biết mình duyên dáng
không cần đo xem ánh mắt ai đang dõi theo
họ cười như một đóa sen giữa hồ sương
không vì ai
không vì mình
chỉ vì đó là điều sen nở

không biết tới xa xỉ là gì
cũng chẳng màng sang trọng

duyên dáng như chiếc lá rơi
góp thêm thêm sắc vàng cho mùa thu
là nụ cười
không ai thấy
mà một vì sao xa biết ơn

duyên dáng thì không đến từ bi kịch hay chiến thắng
không cần tung hô hay diễn giải
không cần được nhớ

duyên dáng là
một bước chân nhẹ qua bụi đỏ
một chén trà rót không nhìn mà ngát hương
một nụ cười bé thơ giữa bãi rác
một cành sen nghiêng về phía không người

kẻ xa xỉ tưởng mình sang trọng
người sang trọng biết rõ ranh giới ấy
người duyên dáng không biết gì cả
nhưng chính vì không biết
mà vượt ngoài mọi phân biệt

xa xỉ hớn hở hướng tới thoả mãn
sang trọng là tinh hoa đã luyện
đến từ nhiều đời
duyên dáng chỉ thảnh thơi cũng hóa thơ

một người cao thượng vì đã đi qua bóng tối mà không để nó nhuộm màu
một người không biết mình đẹp
nên cái đẹp thành khí trời

sang trọng như ánh hoàng hôn cuối trận chiến
duyên dáng như giọt sương dưới ánh mai

một kẻ sáng chói giữa ánh đèn neon chưa vụt tắt
một người lấp lánh giữa vương triều khi mạnh khi suy
một người tỏa hương trong căn bếp nhỏ

ba tầng ấy
như ba lớp sóng của cái đẹp
một lớp chạm mắt
một lớp chạm tim
và một lớp chạm… vô hình

bạn có thể chắp tay
hoặc chỉ mỉm cười
bởi những gì đẹp nhất
chỉ cần được thở nhẹ ra

@nêu bật

a shadow not called a shadow
or the minimalist painter’s paradox

I watched someone drew a square
just a square
and said

I’m not trying to say anything
I just drew what I saw

I sat there with the painting for a long time
before it came to me…
a person who wants to represent nothing
a person who wants nothing at all
a person who does not want to be confined

and within such earnestness
quietly merge a shadow

the shadow of self-importance

lighter
hollowed
meditative
beyond ego is self-importance

it’s not dressed in silk
it sits there not as proud as expressionism
but it sits
shows up
leaning against a white wall in a whisper
compose wordlessly like a philosopher
and those eyes
continues to…
hope others see the minimalism in me

minimalism
less is better
where self-importance is admittedly minimal
sometimes where the largest ego is
well hidden

a Zen master once said

what we desire to throw away is perhaps
the most subtle form of attachment

someone who drew the square
wanting other people to see it only as a square
without meaning to leave a map
inside the heart of those who had seen it

they didn’t mean to paint emotion
and yet it had evoked a sense of emotionlessness

they were not trying to tell a story
and yet it had evoke a story about not telling a story

the art of self destruction
absolutely glorious
absolutely contradictory
and often absolutely necessary

I’m not against minimalist art
I just want to quietly ask:

who is the artist
why did the artist want to paint it
what is really happening here?

because sometimes the bough of peach blossom would clumsily draws childish ink blotches
with less substance than any perfect square

since true minimalism is not because I choose less
but because there is no one left to choose

minimalism does not begin with reducing the number of brush stroke on a piece of art
it begins with the artist become a part of what they can see

no longer need to paint
no longer need to know that they can see
no longer need to know wether what they see is beautiful or not

that much
art is no longer shape
colour
but brilliant silence

and if someone draws it again
it’s the aftershock of a presence
with not a need for praise
or negation

there’s a shadow
it’s called not a shadow
there’s an artist
thought they had disappeared
but in truth
more quiet then ever before… waiting for someone else to call it’s name

it is the most beautiful thing, but also the saddest
in art
and in each one of us

chiếc bóng mang tên không bóng
hay là nghịch lý của người vẽ tối giản

tôi từng thấy một người vẽ một hình vuông
chỉ một hình vuông
và nói rằng

tôi không biểu hiện gì cả
tôi chỉ vẽ điều mắt tôi thấy

tôi ngồi bên bức tranh ấy rất lâu
rồi tôi bắt đầu thấy…
một người đang rất muốn không biểu hiện gì cả
một người rất muốn không muốn gì
một người tha thiết được rỗng rang

và chính trong cái tha thiết ấy
một chiếc bóng lặng lẽ hiển lộ

bóng của cái tôi

cái tôi tối giản
cái tôi trống rỗng
cái tôi thiền định
cái tôi phi ngã

nó không khoác lụa là
nó không ngồi kiêu hãnh như chủ nghĩa biểu hiện
nhưng nó ngồi đó
hiện hữu
tựa vào vách trắng
thì thầm như một triết gia lặng thinh
và ánh mắt ấy
vẫn đang…
mong người khác thấy được sự tối giản nơi tôi

tối giản
càng ít càng tốt
nhưng cái tôi khao khát được công nhận là ít
có khi lại là cái tôi to lớn nhất
ẩn sâu nhất

một thiền sư từng nói

cái ta khát khao loại bỏ
có thể là hình thức tinh tế nhất của sự bám chấp

người vẽ hình vuông
và muốn người khác nhìn thấy chỉ là vuông
đã vô tình cài vào tâm người khác một bản đồ

người ấy không vẽ cảm xúc
nhưng lại gợi ra một cảm xúc về không cảm xúc

người ấy không kể chuyện
nhưng kể một câu chuyện về sự không kể chuyện

đó là một nghệ thuật tự phá hủy chính mình
rất đẹp
rất mâu thuẫn
và đôi khi rất cần thiết

tôi không chống lại hội hoạ tối giản
tôi chỉ lặng lẽ hỏi:

ai đang vẽ
vì sao lại vẽ
và điều gì thực sự đang hiện ra?

bởi đôi khi
một cành đào vẽ vụng
một nét mực run run như của trẻ thơ
lại trống rỗng hơn mọi hình vuông hoàn hảo

bởi nơi tối giản thật sự
không còn là tôi chọn sự ít
mà là không còn người chọn

tối giản không bắt đầu bằng việc giảm yếu tố trên tranh
nó bắt đầu khi người vẽ tan vào chính cái thấy

không cần vẽ nữa
không cần biết là mình đang thấy
không cần biết cái thấy ấy có đẹp hay không

chừng ấy
hội họa không còn là hình
là màu
nó là sự im lặng bừng sáng

và nếu ai đó vẽ lại
chỉ là dư chấn của một hiện hữu
không cần ca tụng
cũng không cần phủ nhận

có một chiếc bóng
tên nó là không bóng
có một người vẽ
ngỡ rằng mình đã biến mất
nhưng thực ra
chỉ là đang lặng lẽ hơn bao giờ hết… đợi người khác gọi tên mình

đó là điều đẹp nhất, nhưng cũng buồn nhất
trong nghệ thuật
và trong chính chúng ta

derived from a debate
between artist & collector
in regards to the sapling of art
a symphony of root body and bough

heated debates
cold and sharp critiques
retorts from the heart
shaking with excitement
facing liberty
artist and collector though
on opposite banks of a river both
find their reflection
in the body of art

but this river of creativity will not only
reflect their faces
it reflects the sky and root
the world around them
as art in itself is a bough search for light

the world of art to me consist of
three parts: bough, body, root
equally deserving of praise

1. root – where darkness disappear into light

at the heart of the earth is darkness
but only there can the roots find its way

taking root is the path to surpassing ignorance
a personal journey to find a point of view
blindness to brilliance

root is where the artist return to altruism
where the soul is as free and as empty as
the inside of harden old bamboo
only then can
Nature and The Creator
flow through them form the sumpreme creation

if the root is weak the tree will break in a storm
if the root is strong the tree can welcome the strongest wind without fear

root is the quiet foundation
no one can see it but it has the deciding vote

it is the rest in meditation
the moment the artist no longer question “who am I”
living in itself is the answer
each stroke of the paint brush sound block

root will not show off
it will pass on the responsibility of presence to everything else

2. body – where the flow take shape

if root is unseen then body is the reveal

body is both knowledge and technology
philosophy and history of art that the artist
build and imbue

body is the architectural discipline that supports the streams of inspiration

without body or root there is nothing but silence and darkness
without the body to inspire no matter how ernest
it will be nothing but a figment of the imagination
wind blowing over the surface of a lake

body is a hard and old bamboo tube
where flowing through it is a stream of inspiration
without spilage or spatter
each layer of colour on the canvas
each note in a musical composition
each movement on the stage

equally the impression of practice
not ascetic but a practice that gives form
to what is formless

body is the bridge
between root and sky
between self and others
between rest and presence

3. bough – where art meet life

bough is where art connects with the world
of advertising, arbiters, mass, media, market

where art can be mislead
manipulated
put on a pedestal
rate

the more welcome is the wind
the more light hence as a result
more prone to the change in the weather

then again for such fear
as random wind avoids having a bough
without a bough it’s nothing but a lonely stick

art is no different
without the exposure
it can not interact with the mass
can not act as a bridge for the community

appraisal
marketing
media
notability
they are as a whole not the enemy
if the artist maintains a balanced moral compass
and inner beauty

when the heart is steady
criticism, marketing
they are mere leaves waving in the wind
no storm or wild wind that can uproot a tree

an outreaching bough provides shade
not an effort to show off

the nature of art is to welcome life
without losing the soul

4. please make sure the three levels lives in harmony – like a song as a whole

a healthy sapling have deep roots
steady body
outreaching bough

art is the same
altruism and knowledge being
a source of inner strength
is root

body is a physical manifestation
of knowledge philosophy technology

and bough
marketing the mass
sharing and proliferation

if root is idolised
art will be isolated
locked up hidden away
somewhere on a mountain top

and when only the body is praised
art will dry up
hollowed
left without a soul

to chase only after the bough
art is nothing but a show
shiny but brittle and empty inside

glorifying all three is an art that is faultless
root so the tree could rest
body so the tree could be whole
bough so the tree could breathe

5. when art is the way

the artist will become a collector of opinions
they interact with all three levels of the same tree

a collector view
the enviroment
institution
the mass
from the outside

the artist speaks from the heart
practice
being
liberty

and both of them are partially right

what I want to strive for is not to choose a side
but to discern how the tree thrive
when root body and bough in a beat lives in harmony

art is a bridge between heaven and earth

the artist not only nurture the root in a restful state
not only discipline and fine tune the body
not only encourage the bough to welcome the breeze

but also accept every thing as a whole
root, body, bough

all together sing the same song
a song of freedom of expression.

từ cuộc tranh luận giữa họa sỹ & nhà sưu tầm, nói về
cây nghệ thuật
bản giao hưởng của gốc thân và cành

có những cuộc tranh luận rực lửa
có những lời phê bình sắc lạnh
và có những tiếng nói cất lên từ trái tim đang run rẩy
trước tự do
họa sỹ và nhà sưu tầm
dù đứng ở hai bờ sông
đều cúi xuống dòng nước nghệ thuật và soi bóng mình nơi đó

nhưng nước không chỉ phản chiếu khuôn mặt
nước còn phản chiếu cả bầu trời
cả gốc rễ ẩn sâu bên dưới
và cả nhánh cành vươn cao tìm ánh sáng

với tôi
thế giới nghệ thuật có cả ba: có gốc, có thân và có cành
tất cả đều xứng đáng được ca ngợi

1. gốc – nơi bóng tối tan thành ánh sáng

dưới lòng đất là bóng tối
nhưng cũng chính nơi đó
rễ cắm sâu tìm nguồn mạch

gốc là vô minh được vượt qua
là hành trình một cá nhân đi từ mù mờ đến trí huệ

gốc là nơi người nghệ sĩ trở về với vô ngã
để thân tâm rỗng rang như ống trúc già cứng cáp
và chỉ khi đã rỗng rang như thế
Thiên nhiên và Thượng Đế
mới có thể chảy qua trở thành sáng tạo tối thượng

nếu gốc yếu cây sẽ gãy trong cơn bão
nếu gốc mạnh cành có thể đón gió mà không sợ cuồng phong

gốc là cái nền thầm lặng
không ai nhìn thấy nhưng lại quyết định tất cả

nó là sự tĩnh lặng của thiền
là khoảnh khắc nghệ sĩ không còn hỏi “ta là ai”
mà để chính sự sống trả lời
qua từng nhát cọ từng âm thanh từng hình khối

gốc không phô trương
gốc chỉ trao quyền hiện diện cho mọi điều khác

2. thân – nơi dòng chảy hóa hình

nếu gốc là cái vô hình thân là cái hiển lộ

thân là kỹ thuật là tri thức
là triết học là lịch sử nghệ thuật
mà nghệ sĩ gây dựng và hấp thụ

thân là kỷ luật là cấu trúc nâng đỡ cho dòng cảm hứng

không có thân gốc chỉ là bóng tối im lìm
không có thân cảm hứng dù mãnh liệt đến đâu
cũng tan biến như gió thổi qua mặt hồ

thân chính là chiếc ống trúc già cứng và đanh
qua chiếc ống ấy
dòng suối thần hứng tuôn chảy
không rơi vãi
không tản mát
mỗi lớp màu trên toan
mỗi âm thanh trên bản nhạc
mỗi chuyển động trên sân khấu

đều là dấu ấn của sự tu luyện
không phải tu luyện khổ hạnh
mà là tu luyện để có hình hài cho vô hình

thân là cầu nối
giữa cội rễ và bầu trời
giữa nội tâm và công chúng
giữa tĩnh lặng và biểu hiện

3. cành – nơi nghệ thuật gặp đời sống

cành là nơi nghệ thuật đụng chạm vào thế gian
đó là không gian của marketing,
của phê bình
của công chúng
của truyền thông
và của thị trường

đó là nơi nghệ thuật có thể bị hiểu sai
bị bóp méo
hoặc được tôn vinh
và cả định giá

cành đón gió và ánh sáng
nên cũng dễ bị gió bão quật ngã

nhưng không thể vì sợ gió mà không mọc cành
không có cành
cây chỉ là một khúc gỗ cô độc

nghệ thuật cũng vậy
nếu không dám bước ra ngoài
nó sẽ không thể giao tiếp với con người
không thể trở thành cầu nối cộng đồng

phê bình
Marketing
truyền thông
danh tiếng
tất cả những điều ấy không phải kẻ thù
nếu người nghệ sĩ giữ được trục đạo đức và thẩm mỹ bên trong

khi tâm đã vững
phê bình
marketing chỉ là chiếc lá vẫy chào gió
không phải cơn bão cuốn phăng cội nguồn

cành vươn xa không để khoe mình
mà để tỏa bóng mát

đó là phẩm chất của nghệ thuật
biết đón nhận đời sống
mà không đánh mất linh hồn

4. xin hãy giao hòa ba tầng – bài ca toàn thể

một cây khỏe mạnh là gốc sâu
thân vững
cành rộng

nghệ thuật cũng vậy
gốc là
vô ngã và trí huệ
là nguồn mạch nội tâm

thân là
tri thức triết học kỹ thuật…
là hình hài biểu hiện

và cành là
marketing và công chúng
sự lan tỏa và chia sẻ

nếu chỉ tôn thờ gốc
nghệ thuật sẽ thành ẩn tu
khép kín trong núi rừng

nếu chỉ ngợi ca thân
nghệ thuật sẽ thành sản phẩm khô cứng
rỗng
thiếu linh hồn

nếu chỉ đuổi theo cành
nghệ thuật sẽ thành showbiz
rực rỡ
nhưng dễ mục ruỗng

ngợi ca cả ba
đó là nghệ thuật viên mãn
gốc cho cây sức mạnh tĩnh lặng
thân cho cây dáng hình trọn vẹn
cành cho cây hơi thở của đời sống

5. khi nghệ thuật thành đạo

họa sỹ và nhà sưu tầm tranh luận
họ đang chạm vào những tầng khác nhau của cùng một cây

nhà sưu tầm nhìn từ ngoài vào
môi trường
thể chế
khung lý thuyết
công chúng

họa sỹ nói từ bên trong ra
thực hành
bản thể
và tự do

cả hai đều đúng với từng phần

điều mà tôi hướng đến không phải là chọn phe
mà là lắng nghe tiếng cây vươn lên
nơi gốc thân và cành giao hòa trong một nhịp thở

nghệ thuật là cây cầu nối trời và đất

người nghệ sĩ không chỉ chăm gốc trong tĩnh lặng
không chỉ mài thân trong kỷ luật
không chỉ mở cành trong gió đời

mà còn nhận ra tất cả là một
gốc, thân, cành

đều đang cùng nhau hát một bài ca
bài ca tự do của sáng tạo.