A tale by Nguyễn Du
An adaptation by Nguyễn Thị Phương Trâm
Kim Trọng’s search for Kiều – Kim Trọng đi tìm Kiều [2739-2972]
cơ duyên đâu bỗng lạ sao!
giác duyên đâu bỗng tìm vào đến nơi
trông lên linh vị chữ bài
thất kinh mới hỏi: “Những người đâu ta?
với nàng thân thích gần xa
người còn sao bỗng làm ma khóc người?
nghe tin nhơ nhác rụng rời
xúm quanh kể lể, rộn lời hỏi tra
này chồng, này mẹ̣, này cha,
này kà em ruột, này là em dâu
thật tin nghe đã bấy lâu
pháp sư dạy thế sự đâu lạ dường
sư rằng: “nhân quả với nàng
khi nàng gieo ngọc trầm châu
đón nhau tôi đã gặp nhau rước về
cùng nhau nương cửa bồ đề
thảo am đó cũng gần kề chẳng xa
phật tiền ngày bạc lân la
đăm đăm nàng cũng nhớ nhà khôn khuây”
[2973-2992]
[2973-2992]
[2993-3012]
nghe tin nở mặt nở mày
mừng nào lại quá mừng này nữa chăng?
từ phen chiếc là lìa rừng
thăm tìm luống những liệu chừng nước mây
rõ ràng hoa rụng hương bay
kiếp sau họa thấy kiếp này hẳn thôi
minh dương đôi ngả chắc rồi
cõi trần mà lại thấy người cửu nguyên
cùng nhau lạy tạ Giác Duyên
bộ hành một lũ theo liền một khi
bẻ lau vạch cỏ tìm đi
tình thâm luống hãy hồ nghi nửa phần
quanh co theo dải giang tân
khỏi rừng lau đã tới sân Phật đường
Giác Duyên lên tiếng gọi nàng
phòng trong vội dạo sen vàng bước ra
nhìn xem đủ mặt một nhà
xuân già còn khỏe huyên già còn tươi
hai em phương tưởng hòa hai
nọ chàng Kim đó là người ngày xưa
[2993-3012]
tưởng bây giờ là bao giờ
rõ ràng mở mắt còn ngờ chiêm bao
giọt châu thánh thót quẹn bào
mừng mừng tủi tủi xiết bao là tình
huyên già dưới gối gieo mình
khóc than kể hết sự mình đầu đuôi:
“Từ con lưu lạc quê người
bèo trôi sóng vỗ chốc mười lăm năm
tính rằng sông nước cát lầm
kiếp này ai lại còn cầm gặp đây
ông bà trông mặt cầm tay
dung quanh chẳng khác chi ngày bước ra
bấy chầy dãi nguyệt dầu hoa
mười phần xuân có gầy ba bốn phần
nỗi mừng biết lấy gì cân
lời tan hợp chuyện xa gần thiếu đâu
hai em hỏi trước han sau
đứng trông chàng cũng trở sầu làm tươi
quây nhau lạy trước Phật đài
tái sinh trần tạ lòng người từ bi
kiệu hoa giục giã tức thì
Vương ông dạy rước cùng về một nơi
nàng rằng: “chút phận hoa rơi
nửa đời nếm đủ mọi mùi đắng cay
tính rằng mặt nước chân mây
lòng nào còn tưởng có rày nữa không?
được rày tái thế tương phùng
khát khao đã thỏa tấm lòng lâu nay
đã đem mình bỏ am mây
tuổi này gửi với cỏ cây cũng vừa
mùi thiền đã bén muối dưa
màu thiền ăn mặc đã ưa nâu sồng
sự đời đã tắt lửa lòng
còn chen vào chốn bụi hồng làm chi
dở dang nào có hay gì
đã tu tu trót qua thì thì thôi
trùng sinh ân nặng bể trời
lòng nào nỡ dứt nghĩa người ra đi?”
[3013-3050]
[3013-3050]
[3051-3076]
ông rằng: “bỉ thử nhất thì
tu hành thì cũng phải khi tòng quyền
phải điều cầu Phật cầu tiên
tình kia hiếu nọ ai đền cho đây?
độ sinh nhờ đức cao dày
lập am rồi sẽ rước thầy ở chung
nghe lời nàng phải chiều lòng
giã sư giã cảnh đều cùng bước ra
một đoàn về đến quan nha
đoàn viên vội mở tiệc hoa vui vầy
tàng tàng chén cúc dở say
đứng lên Vân mới giãi bày một hai
rằng: “trong tác hợp cơ trời
hai bên gặp gỡ một lời kết giao
gặp cơn bình địa ba đào
vậy đem duyên chị buộc vào cho em
cũng là phận cải duyên kim
cũng là máu chảy ruột mềm chứ sao?
những là rày ước mai ao
mười lăm năm ấy biết bao nhiêu tình
bây giờ gương vỡ lại lành
khuôn thiêng lừa lọc đã đành có nơi
còn duyên may lại còn người
còn vầng trăng bạc còn lời nguyền xưa
quả mai ba bảy đương vừa
đào non sớm liệu xe tơ kịp thì”
[3051-3076]
Dứt lời, nàng vội gạt đi:
“Sự muôn năm cũ, kể chi bây giờ?
Một lời tuy có ước xưa,
Xét mình dãi gió dầu mưa đã nhiều.
Nói càng hổ thẹn trăm chiều,
Thà cho ngọn nước thủy triều chảy xuôi!”
Chàng rằng: “Nói cũng lạ đời,
Dẫu lòng kia vậy, còn lời ấy sao?
Một lời đã trót thâm giao,
Dưới dày có đất, trên cao có trời!
Dẫu rằng vật đổi sao dời,
Tử sinh phải giữ lấy lời tử sinh.
Duyên kia có phụ chi tình,
Mà toan sẻ gánh chung tình làm hai?”
Nàng rằng: “Gia thất duyên hài,
Chút lòng ân ái, ai ai cũng lòng.
Nghĩ rằng trong đạo vợ chồng,
Hoa thơm phong nhị, trăng vòng tròn gương.
Chữ trinh đáng giá nghìn vàng,
Đuốc hoa chẳng thẹn với chàng mai xưa.
Thiếp từ ngộ biến đến giờ,
Ong qua bướm lại đã thừa xấu xa.
Bấy chầy gió táp mưa sa,
Mấy trăng cũng khuyết, mấy hoa cũng tàn.
Còn chi là cái hồng nhan,
Đã xong thân thế, còn toan nỗi nào?
Nghĩ mình, chẳng hổ mình sao?
Dám đem trần cấu dự vào bố kinh!
Đã hay chàng nặng vì tình,
Trông hoa đèn, chẳng thẹn mình lắm ru!
[3093-3106]
[3077-3106]
[3107-3130]
Từ rày khép cửa phòng thu
chẳng tu thì cũng như tu mới là
chàng dù nghĩ đến tình xa
đem tình cầm sắt đổi ra cầm cờ
nói chi kết tóc xe tơ
đã buồn cả ruột mà dơ cả đời”
chàng rằng: “khéo nói nên lời
mà trong lẽ phải có người có ta
xưa nay trong đạo đàn bà
chữ trinh kia cũng có ba bảy dường
có khi biến có khi thường
có quyền nào phải một đường chấp kinh?
như nàng lấy hiếu làm trinh
bụi nào cho đục được mình ấy vay?
trời còn để có hôm nay
tan sương đầu ngõ vén mây giữa trời
hoa tàn mà lại thêm tươi
trăng tàn mà lại hơn mười rằm xưa
có điều chi nữa mà ngờ
khách qua đường để hững hờ chàng Tiêu”
nghe chàng nói đã hết điều
hai thân thì cũng quyết theo một bài
hết lời khôn lẽ chối lời
cúi đầu nàng những ngắn dài thở than
[3107-3130]
nhà vừa mở tiệc đoàn viên
hoa soi ngọn đuốc hồng chen bức là
cùng nhau giao bái một nhà
lễ đà đủ lễ đôi đà xứng đôi
động phòng dìu dặt chén mồi
bâng khuâng duyên mới ngậm ngùi tình xưa
những từ sen ngó đào tơ
mười lăm năm mới bây giờ là đây
tình duyên ấy hợp tan này
bi hoan mấy nỗi đêm chầy trăng cao
canh khuya bức gấm rủ thao
dưới đèn tỏ rạng má đào thêm xuân
tình nhân lại gặp tình nhân
hoa xưa ong cũ mấy phân chung tình
nàng rằng: “phận thiếp đã đành
có làm chi nữa cái mình bỏ đi
nghĩ chàng nghĩa cũ tình ghi
chiều lòng gọi có xướng tùy mảy may
riêng lòng đã thẹn lắm thay
cũng đà mặt dạn mày dày khó coi
những như âu yếm vành ngoài
còn toan mở mặt với người cho qua
lại như những thói người ta
vót hương dưới đất bẻ hoa cuối mùa
[3131-3154]
[3131-3154]
[3155-3180]
khéo là giở nhuốc bày trò
còn tình đâu nữa mà thù đấy thôi
người yêu ta xấu với người
yêu nhau thì lại bằng mười phụ nhau
cửa nhà dù tính về sau
thì còn em đó lọ cầu chị đây?
chữ trinh còn một chút này
chẳng cầm cho vững lại giày cho tan
còn nhiều ân ái chan chan
hay gì vầy cánh hoa tàn mà chơi?”
chàng rằng: “gắn bó một lời
bỗng không cá nước chim trời lỡ nhau
xét người lưu lạc bấy lâu
tưởng thề thốt nặng cũng đau đớn nhiều
thương nhau sinh tử đã liều
gặp nhau còn chút bấy nhiêu là tình
chừng xuân tơ liễu còn xanh
nghĩ rằng chưa thoát khỏi vành ái ân
gương trong chẳng chút bụi trần
một lời quyết hẳn muôn phần kính thêm
bấy lời đáy bể mò kim
là nhiều vàng đá phải tìm trăng hoa
ai ngờ lại họp một nhà
lọ là chăn gối mới ra sắt cầm”
nghe lời sửa áo cài trâm
khấn đầu lạy tạ cao thâm nghìn trùng.
[3155-3180]
thân tàn gạn đục khơi trong
là nhờ quân tử khác lòng người ta
mấy lời tâm phúc ruột rà
tương tri dường ấy mới là tương tri
chở che đùm bọc thiếu gì
trăm năm danh tiết cũng vì đêm nay”
thoắt thôi tay lại cầm tay
càng yêu vì nết càng say vì tình
thêm nến giá nối hương bình
cùng nhau lại chuốc chén quỳnh giao hoan
tình xưa lai láng khôn hàn
thong dong lại hỏi ngón đàn ngày xưa
nàng rằng: “vì mấy đường tơ
lầm người cho đến bây giờ mới thôi
ăn năn thì sự đã rồi
nể lòng người cũ vâng lời một phen”.
phím đàn dìu dặt tay tiên
khói trầm cao thấp tiếng huyền gần xa
khúc đâu đầm ấm dương hoà
ấy là hồ điệp hay là Trang sinh
Khúc đâu êm ái xuân tình
ấy hồn Thục đế hay mình đỗ quyên?
trong sao châu nhỏ duềnh quyên
ấm sao hạt ngọc Lam Điền mới đông.
[3181-3204]
[3181-3204]
[3205-3230]
lọt tai nghe suốt năm cung
tiếng nào là chẳng não nùng xôn xao
chàng rằng: “phổ ấy tay nào
xưa sao sầu thảm nay sao vui vầy?
tẻ vui bởi tại lòng này
hay là khổ tận đến ngày cam lai?”
nàng rằng: “vì chút nghề chơi
đoạn trường tiếng ấy hại người bấy lâu
một phen tri kỷ cùng nhau
cuốn dây từ đấy về sau cũng chừa”
chuyện trò chưa cạn tóc tơ
gà đà gáy sáng trời vừa rạng đông
tình riêng chàng lại nói sòng
một nhà ai cũng lạ lùng khen lao
cho hay thục nữ chí cao
phải người sớm mận tối đào như ai?
hai tình vẹn vẽ hoà hai
chẳng trong chăn gối cũng ngoài cầm thơ
khi chén rượu khi cuộc cờ
khi xem hoa nở khi chờ trăng lên
ba sinh đã phỉ mười nguyền
duyên đôi lứa cũng là duyên bạn bầy
nhớ lời lập một am mây
khiến người thân tín rước thầy Giác Duyên
đến nơi đóng cửa cài then
rêu trùm kẽ ngạch cỏ lên mái nhà
[3205-3230]
sư đà hái thuốc phương xa
mây bay hạc lánh biết là tìm đâu?
nặng vì chút nghĩa bấy lâu
trên am cứ giữ hương dầu hôm mai
một nhà phúc lộc gồm hai
nghìn năm dằng dặc quan giai lần lần
thừa gia chẳng hết nàng Vân
một cây cù mộc sân quế hoè
phong lưu phú quí ai bì
vườn xuân một cửa để bia muôn đời.
***
ngẫm hay muôn sự tại trời
trời kia đã bắt làm người có thân
bắt phong trần phải phong trần
cho thanh cao mới được phần thanh cao
có đâu thiên vị người nào
chữ tài chữ mệnh dồi dào cả hai.
[3231-3246]
[3231-3246]
what is the point of talent be still
when talent is more pain than pleasurable guilt
the burden of such karma from birth
no fault of neither heaven nor earth
at the core of our being is goodness
three times more meaningful than talent is heart
simple is the average person’s part
to kill time with levity and joy
[3247-3254]
_____________________
tặng người bạn luôn lo cho tôi, anh Lê Vĩnh Tài
Có tài mà cậy chi tài,
Chữ tài liền với chữ tai một vần.
Đã mang lấy nghiệp vào thân,
Cũng đừng trách lẫn trời gần trời xa.
Thiên căn ở tại lòng ta,
Chữ tâm kia mới bằng ba chữ tài.
Lời quê chắp nhặt dông dài,
Mua vui cũng được một vài trống canh.
[3247-3254]
Nguyến Du [1766-1820] courtesy name Tố Như and art name Thanh Hiên, is a celebrated Vietnamese poet and musician. He is most known for writing the epic poem The Tale of Kiều.
Nguyễn Thị Phương Trâm, the blogger, poet, and translator, was born in 1971 in Phu Nhuan, Saigon, Vietnam. The pharmacist currently lives and works in Western Sydney, Australia.