[50 năm – thuyền nhân] | Nguyễn Thị Phương Trâm

THE TRAN

Not mine, but my husband, my brother in law and our children’s story.

Today marks Tàu Trường Xuân 50 years settlement in Australia.

Boat people.

There is no such thing as reconciliation between those who are boat people and those who are not.

Pain is not something you can reconcile like dollar and scent in your tax return. As though history could ever be remedied! WTF!

Reconciliation? Remedy? Toàn là chuyện tào lao!

It is what it is. Accept each other’s pain. Reconcile nothing. Feel it, feel the bloody blood stained battle fields. Acknowledge the fallen, inhale the smell of their rotting flesh, count their bones!

There is no remedy for war and its aftermath. We look ahead, we keep walking, we take our war to our grave.

The ignorance of reconciliation is not only condescending but an insult to the pain my parents, my siblings, my children had to shoulder for the last 50 years.

I am not asking for your pity, nor do I ask you to help me. I am perfectly capable of rebuilding my life – I am rising from the ashes each morning I open my eyes.

Doctors, lawyers, engineers, bricklayers, factory workers, we pave the roads for our children’s future.

Boat people.

Fuck your reconciliation!

June 20, 2025

[50 năm – thuyền nhân] [50 years – the boat people]

Allen Nguyễn Trần
Lâm Nguyễn Trần

[NHẬT KÝ ĐỜI TỴ NẠN]
– ba tôi, ông Nguyễn Xuân Thiêm viết

Hành Trình Tìm Tự Do  

Sài Gòn sụp đổ ngày 30 Tháng 4 Năm 1975  

Sau lệnh đầu hàng của Đại tướng Dương Văn Minh đọc trên đài phát thanh Sài Gòn  Người dân miền nam bắt đầu sống trong lo sợ…vì đã hoàn toàn rơi vào tay cộng sản Bắc việt! 

1. Ngày 26/06/1975: theo lệnh của ủy ban quân quản Sài Gòn tôi đi trình diện cải tạo 10 ngày vì  là sĩ quan cấp úy của chế độ VietNam Cộng Hoà kèm lời khuyên là mang lương thực cho đủ 10 ngày! Nhưng đã bị cộng sản đánh lừa! 

2. Từ ngày 26/06/1975 tới 21/03/1979: tôi phải đi vào trại tập trung cải tạo nhưng thực chất là  nhà tù khổ sai! bị đe dọa tinh thần luôn sống trong khủng bố bất chấp đúng sai phải tự khai là  mình đã có tội với nhân dân và quân đội cộng sản Bắc việt để tẩy não …về thể xác phải đi lao  

động; khổ hình; vất vả hàng ngày, ăn uống kham khổ, nhịn đói, đau bịnh phải khắc phục không có  thuốc điều trị…nhiều người đã chết trong trại cải tạo nếu còn sống thì về với thân tàn ma dại! 

Trong thời gian tôi bị ở tù thì người vợ trẻ ở nhà can đảm nuôi dạy 4 đứa con nhỏ, dưới áp lực  của công an phường phải học tập chính sách cộng sản mỗi tối, đối phó với cưỡng bức lao động  trong tổ hợp, bị đánh tư sản mại bản và áp lực đi vùng kinh tế mới…. 

3. Từ ngày 21/03/1979: được tạm tha về với gia đình, tôi vẫn phải sống dưới sự quản thúc của  công an phường, không có quyền công dân và phải trình diện khai báo chi tiết mỗi ngày là đi đâu  và làm gì? Hình thức một nhà tù kiểm soát mọi hoạt động của người dân. 

4. Ngày 20/11/1980: tôi đã quyết định đưa gia đình gồm vợ tôi với 4 đứa con nhỏ (Phương Anh  12 Tuổi; Phương Trâm 10 tuổi; Xuân Tùng 8 tuổi và Phương Thảo 7 tuổi) đi vượt biên tìm tự do.  Tôi thiết nghĩ thà cả gia đình cùng chết trên biển còn hơn sống dưới chế độ cộng sản Vietnam,  

một chế độ độc tài Đảng trị, tham nhũng; bạo lực; xào trá và dã man; không tôn trọng nhân  quyền và luôn khủng bố người dân bằng công an trị…các con tôi sẽ không được tới trường học  theo nguyện vọng; chúng tôi sẽ không có chỗ để sinh sống trong xã hội cộng sản Việt Nam vì họ sếp gia đình chúng tôi là công dân hạng hai! trên chiếc thuyền gỗ nhỏ bé với kích thước thật  khiêm tốn: chiều ngang chỉ 2.5 mét; chiều dài 10.0 mét; không động cơ vì bị hư ngay từ đầu  ngang qua đảo Phú quốc mà chỉ nhờ gió thổi vào vịnh Thải Lan!!! trên thuyền với 40 người cùng  cảnh ngộ. Lênh đênh trên vịnh Thái Lan 3 ngày 4 đêm không thực phẩm, hạn chế nước uống  trong biển động, sóng bão và nỗi lo sợ hải tặc; tưởng như chết trên biển cả ….đến ngày  24/11/1980 thuyền chúng tôi may mắn được một thuyền đánh cá Thái Lan cứu vớt, tôi vẫn còn  ghi nhớ ơn tên người chú thuyền là Chusan. Vì vào thời điểm này cứ 10 thuyền tỵ vượt biển thì  đã tới 8 thuyền bị hải tặc cướp của và hãm hiếp phụ nữ. 

5. Ngày 24/11/1980-19/12/1980: chúng tôi ở trại tạm cư chuyển tiếp chonburi/Thailand. 

6. Ngày 19/12/1980-20/01/1981: chúng tôi nhập trại tỵ nạn Songkhla/Thailand 

7. Ngày 20/01/1980-05/03/1981: chúng tôi ở trại chuyển tiếp Panatnikhom/Bangkok/Thailand. 

8. Ngày 06/03/1981: gia đình tôi được chính phủ Úc chấp nhận cho định cư vĩnh viễn với tư cách  là những người tỵ nạn chính trị. 

9. Ngày 06/03/1981-15/10/1981: gia đình tôi được tạm trú tại East Hill Hostel. 

10. Ngày 15/03/1981-15/10/1981: tôi làm thợ mộc cho công ty Everest Worthington. 

11. Ngày 02/04/1984: gia đình tôi được tuyên thệ vào quốc tịch Úc Đại Lợi. 

12. 1981-1985: gia đình tôi cư ngụ tại vùng Baulkham Hills/Sydney  

13. 1982-1998: vợ tôi là nhân viên của bưu điện Úc.

14. Ngày 19/10/1981-03/11/2017: trong suốt hơn 36 năm làm việc tại Úc tôi đã phục vụ qua  nhiều công ty khác nhau tên là: FFE(Fire Fighting Enterprises); Quell Fire Safety; James Hardie;  Chubb Fire&Security; William; UTC(Unites Technologies Cooperations) vời nhiều nhiệm vụ từ factory process worker; supervisor; production manager; NSW. Workshop and Sydney Portable  Services Manager. 

15. 1985-tới nay (2025)…định cư tại Vùng Lidcombe NSW. Sydney 

Journey to Freedom 

Saigon fell on April 30, 1975 

After General Duong Van Minh’s surrender order was  read on Saigon radio 

The people of the South began to live in fear…because  they had completely fallen into the hands of the North  Vietnamese communists! 

1. June 26, 1975: Following the order of the Saigon  military committee, I went to a 10-day reeducation  camp because I was a lieutenant of the Republic of  Vietnam regime, with the advice to bring enough food  for 10 days! But I was deceived by the communists! 

2. From June 26, 1975 to March 21, 1979: I had to go  to a reeducation camp but in reality it was a forced  labor prison! I was mentally threatened and always  lived in terror regardless of right or wrong, had to  confess that I had committed crimes against the  people and the North Vietnamese communist army to brainwash… physically forced to do labor; torture; hard  work every day, poor food, hunger, illness that had to  be overcome without medicine… Many people died in  the re-education camp. If they survived, they returned  with a crippled body and a crazy spirit! 

During my time in prison, my young wife courageously  raised 4 children at home, under pressure from the  ward police to study communist policies every night, to  deal with forced labor in the complex, to be beaten as a comprador bourgeois and pressured to go to the new  economic zone… 

3. From March 21, 1979: I was temporarily released to  return to my family, I still had to live under the  supervision of the ward police, had no civil rights and  had to report in detail every day where I went and what  I did? The form of a prison controlled all activities of  the people. 

4. November 20, 1980: I decided to take my family,  including my wife and 4 small children (Phuong Anh,  12 years old; Phuong Tram, 10 years old; Xuan Tung,  8 years old and Phuong Thao, 7 years old) to cross the  border to seek freedom. I thought it would be better for  the whole family to die at sea than to live under the  Vietnamese communist regime, a dictatorial regime  ruled by the Party, corrupt, violent, deceitful and  barbaric; not respecting human rights and always  terrorizing people with police state… my children would  not be able to go to school as they wished; we would  not have a place to live in the Vietnamese communist  society because they considered our family as second class citizens! on a small wooden boat with very  modest dimensions: width only 2.5 meters; length 10.0  meters; no engine because it was broken from the  beginning, passing Phu Quoc island, only relying on  the wind to blow into Thai Lan bay!!! on a boat with 40  people in the same situation. Drifting on the Gulf of  Thailand for 3 days and 4 nights without food, limited  drinking water in rough seas, stormy waves and fear of  pirates; thought we would die at sea… until November  24, 1975, our boat was fortunately rescued by a Thai fishing boat, I still remember the boat owner ‘s name  Chusan. Because at that time, out of 10 refugee boats  crossing the sea, 8 were robbed by pirates and women  ere raped. 

5. November 24, 1980 – December 19, 1980: We were  at the Chonburi/Thailand transit camp. 

6. 19/12/1980-20/01/1981: We entered the Songkhla  refugee camp/Thailand 

7. 20/01/1980-05/03/1981: We stayed at the  Panatnikom transit camp/Bangkok/Thailand. 

8. 06/03/1981: My family was accepted by the  Australian government for permanent settlement as  political refugees. 

9. 06/03/1981-15/10/1981: My family was temporarily  housed at the East Hill Hostel. 

10. 15/03/1981-15/10/1981: I worked as a carpenter  for the Everest Worthington company. 

11. 02/04/1984: My family was sworn into Australian  citizenship. 

12. 1981-1985: My family lived in Baulkham Hills/ Sydney 

13. 1982-1998: My wife was an employee of the  Australian Post Office as a mail officer.

14. 19/10/1981-03/11/2017: During  more than 36 years working in Australia,  I have served through many different  companies named: FFE(Fire Fighting  Enterprises); Quell Fire Safety; James  Hardie; Chubb Fire & Security; William;  UTC(United Technologies Corporations)  with many tasks from factory process  worker; supervisor; production manager;  NSW. Workshop and Sydney Portable  Services Manager. 

15. 1985-present (2025)… settled in  Lidcombe NSW. Sydney

Thông, Anh, Trâm, Tùng, Thảo, Nghĩa, Thiêm và Thiện

Tôi kiểu, như bị thất tình, cái tuổi xồn xồn hay sồn sồn bồn xồn người đàn bà tiền mãn kinh.

Tôi chần chừ muốn nghỉ rồi chơi lại mạng xã hội. Nhưng chính nó đã là một giảng trường đời.

Học không hết chữ. Thời 4.0, bạn không cần phải vào giáo trường, bạn có thể ngồi ở nhà xem những thuyết trình của những giảng đường đại học như Cambridge và Harvard.

Bằng cấp chỉ là những tờ giấy trắng dành riêng cho những người có điều kiện.

Bây giờ tôi sẽ sống hàng ngày với hai cụm từ mỗi ngày dưới đây sẽ là quá đủ:

1) It is what it is – từ tác phẩm thơ con cóc của anh Nguyễn Hưng Quốc

2) tới đó tính tiếp – từ những buổi sáng của anh Vũ Hồ Như

Chúc vui.

ultra-minor aiming to be major – Mai Ver Dang (H’Mong-American poet) – surrealness cuts through to the truth

poets function as conscience – viet thanh nguyen

On the Joy of Otherness

death and realism – ken chen

can realism help migrants and border crossers refugee exiled displaced comes to term with home sickness reluctant time travelers an infinite homecoming timeline

[50 năm – thuyền nhân]

If I am inclined to see the journeys of my parents as heroic, the writer Amitava Kumar pushes back against the praise for those who cross borders: the immigrants, the refugees, the undocumented, the expatriates, the tourists, the settlers, the conquerors. He writes that “It is not the immigrant but the ones who stay behind who are the true unvanquished.” Viet Thanh Nguyen

“Being asian-american is not the only dimension of myself, just one aspect, born from defending myself or others like me or who are seen as being like me, but my asianamericaness matters less than my ethics politics and art, together they constitute a stubborn otherness that resists the lure of a domesticated otherness siated by belonging” Viet Thanh Nguyen

Crossing many borders. The refugee is exiled. Death away from home. “The continent of death has no borders”.

asian expansive solidarity (japanese-chinese-vietnamese-filipino) – self-defense – victims of our own success – a moment of clarity against exclusion and move on from inclusion.

identity build on violence and white invasion colonialism

beyond labels – boat people being only one label of global inclusion

the utopian society of the earth being a global village where we solve our dispute in a football game(olympic games?)

Đang xem vidiô nghe tiếng còi bom báo động, tôi nhớ đến cái cảnh bò xuống dưới gầm giường đầy mùi khai khai để núp. Ký ức tuổi thơ dồn dập bất ngờ làm tôi bật ra khóc nức nở không ngưng.

Tôi cứ nghĩ bao nhiêu năm tôi đã tự chữa bệnh PTSD bằng thơ ca, là mình đã khỏi bệnh. Mình đã thả nó hẳn vào quá khứ.

Tôi hơi bực vì sự thất bại của mình.

Tôi nhìn cái mặt điện thoại thông minh của mình, nước mắt nó cứ trào ra thì qua những dòng nước tôi bắt gặp mấy câu thơ của Y Thiện làm tôi bật ra cười.

Rồi tôi lại nghĩ – ồ ồ, tiếng việt của mình giỏi hơn hồi xưa nhỉ?

Tôi thấy mình đáng yêu ghê. Hồi xưa tôi đọc những gì Y đã chia sẻ đã không hiểu gì luôn. Vừa không hiểu vừa xấu hổ là mình đã bị mất gốc.

8 năm trôi đi như bèo bọt trôi qua cuộc đời tôi.

Tôi hôm nay vừa cười vừa khóc thì ăn mười cục gì nhỉ?

Trong tôi vẫn là xương máu rồng tiên.

Thì sẽ okê nha.

The sound of bomb sirens from a documentary broke me, it triggered a break down I thought I had fixed. The bombings of the Port of Hai Phong, where my eleven year old English student now lives. The lives of villagers who died during the carpet bombing. The people who were massacred in their homes in Hue during the Tet Offensive the year my sister was born. It broke me. I don’t know the words to console such pain.

Good morning, sáng nay có hẹn với chồng nha.

30/4 là 30/4.

It is the two faces of the same coin.

Những cái label ngoài những con số đó chỉ là thừa.

Tôi không cười thì tôi khóc. Có anh chồng lau nước mắt hay cùng cười với cũng vui.

It is what it is.

Thank you to mother and father to whom I would not be here today.

To my community of boat people, thank you for just being. We may never completely heal, completely let go. But at least we will have each other.

Survive.

Our survival our legacy.

My kindest of regards,

Nguyễn Thị Phương Trâm

A Man of Two Faces by VIET THANH NGUYEN

Dịch thơ Mai Thảo tôi thấy mình đã trải qua trọn vẹn 7 giai đoạn tang thương buồn thảm – GRIEF:

Sốc.
Phủ nhận.
Giận dữ.
Thương lượng.
Trầm cảm.
Chấp nhận và hy vọng.
Xử lý nỗi đau.

Mai Thảo tìm sự hỗ trợ của anh Johnie Đỏ là một chuyện hiển nhiên.

Thuyền nhân là một giọt nước mắt giữa đại dương…

Sự bỏ rơi và sự chia ly, có khác nhau lắm không?

Như sự hận thù và tình yêu, có ai phân biệt những cảm xúc sâu đắm mù quáng của nó nổi không?

Màu vàng chạng vạng của sự bình minh và hoàng hôn chúng khác nhau ở điểm nào?

Sự bỏ rơi bắt đầu từ ngày tôi đã bỏ rơi đất nước tôi, hay đất nước tôi đã bỏ rơi tôi? Một đời người đã trôi qua, nhưng vết thương vẫn còn mới?

– Anh đã bỏ rơi em hay em đã bỏ rơi anh?

– Em cứ lo an ủi những người khác nhưng người em cần an ủi là em.

Nếu chúng ta là người dưng. Chuyện của chúng ta không còn là một cuộc chia ly nữa.

Nó chỉ là một chặng đường. Những cuộc đối thoại, những va chạm. Để chúng ta thấy da thịt của chúng ta vẫn còn đau vẫn còn biết sướng.

Một chặng đường hoang vu dã man “thiên nhiên hoàn toàn lãnh cảm”[1]

Tôi ác tôi nhẫn tâm là một sự chấp nhận sống trong bóng tối mong ngày ánh sáng.

[1] thơ Nguyễn Hưng Quốc: 
Đừng hiểu lầm: Thiên nhiên hoàn toàn lãnh cảm
Nó không có
Ký ức

Tôi không hiểu tại sao quê hương của tôi cứ phải là một người đàn bà đẹp, cứ phải mãi là một con điếm?

Nếu quê hương của tôi là một người đàn ông, một người đàn ông thật xinh, có nhiều vợ. Thì lịch sử của đất nước mẹ đẻ của tôi sẽ được đẹp hơn không?

[50 năm – thuyền nhân]

Sáng sớm trước khi hành trình đi tìm cánh đồng bồng bềnh giữa biển khơi, tôi đi qua thăm ông bà ngoại của hai người lớn của họ nhà Trần.

Ông bà nôn nao lo tình trạng tinh thần của cô con gái thi dịch sĩ của họ. Tôi qua thăm và để kể cho hai ngài nghe về bệnh mất trí đến những người bạn của tôi.

Những người bạn của tôi không chỉ cho tôi nơi trú chân mà đã dành riêng thời gian cho tôi hồi phục lại sức khỏe và tinh thần.

Những bữa cơm và những ly rượu hữu tình mà tôi sẽ không bao giờ quên và muốn ghi lại ở đây cùng với những lời tri ân của mình. Thật ra họ cũng đã biết họ là ai, tôi không muốn điểm danh họ hết ở đây.

Dù rằng tôi bạc cả đầu, tính tôi vẫn vô tư. Hôm nay tự nhiên trong một hơi thở ba má tôi nhắc đến Lý Đợi và Bùi Chát. Ồ ba má biết hai cậu đó à? Thì ba má hồi xưa hay đọc thơ văn của hai người đó.

Nhắc đến hai người bạn của anh Tài làm tôi hơi xấu hổ. Tôi xưng tội luôn: khổ ghê, con không hiểu anh Lê Vĩnh Tài lại uống yếu hơn con như vậy, anh say quá Chi phải đưa anh về trước để con lại với Lý Đợi và Bùi Chát. Con thấy hơi tội nghiệp hai ông em, con say, con không chịu đi taxi về, con nhất định phải đi bộ cho bằng được hết 2 cây số về khách sạn. Trên đường về khách sạn thì chắc chắn là con đã lải nhải cái gì á con không nhớ, nhưng con chỉ nhớ là con lải nhải rất nhiều.

Khổ ghê. Tính nói nhiều của tôi khi trúng đài.

Nên nè hai anh bạn nhỏ Ly DoiBui Quang Vien , dù say không phải ai tôi cũng nói, hôm nay tôi xin hai bạn bỏ qua cho tôi. Hôm đó tôi đã quá làm phiền hai bạn – đi gì cả một chặng đường dài. Vừa đưa tôi đi lại còn phải nghe tôi đổ rác chảy cả máu tai, tôi thấy mình thật là có lỗi. Hôm nay tôi mới có đủ can đảm để nhớ lại và thật tình xin lỗi, và cám ơn thật nhiều hai người đã cứu tôi.

Again thank you, I owe both of you one. And I always pay my debt.

SS Ayrfield, Sydney Olympic Park. Nguyễn Thị Phương Trâm chụp

Nhà văn nhà thơ nhà báo nhà viết lách họ khác với người thường của mình nha. Mình đọc những tác phẩm của họ, mình nghe thấy có cả một cánh rừng trôi nổi giữa biển khơi, nên mình đi kiếm cho bằng được.

Mà cánh rừng khi mắt mình tận thấy nó làm sao nhỉ. Cánh rừng của nó lưa thưa nhỏ xíu chưa đủ lông lá để che cho chị E Và ngày nàng bị đuổi ra địa đàng vì cái tội dụ dỗ anh khờ A Đam ăn trái táo cấm.

Nhưng mình vẫn thấy sướng dù rằng chân tay mình rã rời mồ hôi ướt át đỏ cả mặt như mấy anh say rượu cuối tuần không muốn đi về nghe vợ(chồng) giảng.

– tại sao anh cần phải uống nhiều như vậy.

À, hình như mình bị lạc đề rồi. Mình không phải là nhà văn.

Mình xin lỗi nha.

SS Ayrfield, Sydney Olympic Park. Nguyễn Thị Phương Trâm chụp
Nguyễn Thị Phương Trâm & Son in Boun Ma Thuot

Con trai dỗ dành mẹ hơn mấy tuần lễ.

Mẹ bị mất trí(Transient Global Amnesia) hết 24 tiếng, mẹ nhõng nhẽo, con ngồi kiên trì lau từng dòng nước mắt cho mẹ.

Mẹ thích cà phê, con đã gọi cho mẹ hai ly cà phê hạt vừa rang vừa mới xay ra thơm phức, ngon nhất Sài Gòn.

Mẹ bị ám ảnh uống cocktail dở, con rủ mẹ đến góc phố pha cho mẹ ly cocktail ngon hơn tưởng tượng để chữa lành.

Bạn của mẹ cho mẹ leo cây, con chạy đến uống phụ mẹ hết chai rượu lạ rồi đưa mẹ về phòng.

Con trai và một người mẹ hạnh phúc.

“I don’t speak Vietnamese, I did when I was very young. Until I was 3 years old. You can’t push all the blame on, uhm, I don’t even want to use the word blame. Because it has a negative connotation if you know what I mean. My parents want the best for me in a land that is foreign to them”

Keshi

Không dịch thơ. Không làm dược sĩ nữa.

Không biết mai mốt mình sẽ làm cái gì? Thơ của mình thì chán chết. Viết thì khó.

Chó cũng không có. Sức khỏe thì như trâu, ngồi đợi chết cũng không được.

Không lẽ cứ kiếm chuyện với Trump mãi.

Đừng cãi nữa. Làm thơ là hay nhất.

Văn Chương như “một cuộc diễu hành” của Nguyễn Hưng Quốc, là the collective memory của một cộng đồng vượt biên giới. Mỏng manh như tháng tư?

Tiền như rác như vị trí của bạn trong xã hội. Bạn là hai bàn tay trắng trong nước của người ta.

Ở ngoài khơi bạn bay như con cá chim với con thuyền tỵ nạn. Chết sống là những đứa con gái mà những người ân nhân của bạn đã bắt cóc đem về làm điếm là còn may.

Thống nhất là sự hy sinh của ba má tôi.

Nên tôi xin bạn đừng có hoang phí quá với những con chữ của bạn. Đừng để tôi pity sự hời hợt của bạn.

Sự múa máy của hai ngón tay phải của bạn đang chỉ vào mặt tôi hay đang tự sướng? Cái đỉnh của sự nhục nhã tủi nhục đen như bóng tối trong hộp sọ của bạn.

Rơi hoài rơi mãi là mưa của tháng tư, khi tôi nằm xuống thành bữa cơm cho loài giòi thơm phức mùi vĩ đại một mùi thúi của một số phận vất đi.

Nguyễn Thị Phương Trâm
Nguyễn Thị Phương Trâm
Nguyễn Thị Phương Trâm

Nguyễn Thị Phương Trâm, the blogger, poet, and translator, was born in 1971 in Phu Nhuan, Saigon, Vietnam. The pharmacist currently lives and works in Western Sydney, Australia.

Nguyễn Thị Phương Trâm's avatar

By Nguyễn Thị Phương Trâm

There's magic in translating a body of work from one language to another.

21 comments

Leave a comment